Muninn - 01.05.1986, Blaðsíða 28

Af djassi og djassgeggjurum
ÞaS er óttalegur kjánaskapur
að taka að sér verk eins og bað
sem ritstjóri fór á leit við
mig að ég gerði. Að skrifa
stutta grein um djass. Ótta-
legur asnaskapur, segi ég, þvi
pað er varla á færi mínu að
segja frá djassi í stuttu máli
svo nokkurt gagn verði að. Jón
Múli hefur verið að segja frá
pessu í útvarpinu áratugum sam-
an og ekki hálfnaður. Hin
ágæta djassögubók sem hann gaf
út fyrir jólin er aðeins svo-
lítið brot af sögunni og varla
nema eins og fyrsta bindi í
stóru ritsafni. Fn ég lofaði og
verð að reyna að standa við
það.
Hvað er djass og hvað getur
verið merkilegt við hann?
Hverjir eru djassgeggjarar og
eru þeir eitthvað öðruvísi en
annað fólk?
Ðjass er tónlist. Afskap-
lega merkileg tónlist. Stundum
er djassinn kallaður hátindur
léttrar tónlistar, stundum
klassik nútímans. Sjálfsagt er
hvort tveggja rangt. Klassísk
tónli.st er meira og minna háð
hefðbundnum reglum um bygg-
ingarstíl og hreinræktaðan
hljómagang. Létt tónlist, dæg-
urflugnasmíði poppsins, er
meira og minna sniðin eftir
formúlu vinsældalistanna eins
og tiskan býður hverju sinni.
Enda þótt tónfræðingar hafi
reiknað út alls kyns formúlur
og reglur djassins fá þær
aldrei staðist nema i fáeinum
grundvallaratriðum. Það er
vegna þess að djassinn er lif-
andi tónlist, utan og ofan við
hvort tveggja klassik og tisku.
Djassinn er eins og ljóð.
Hann er tilfinningatónlist.
Góður djassleikari leggur alla
sálu sina, allt tilfinninga-
kerfi sitt i leikinn og þannig
verður greið leið frá hjarta
hans að hjarta hlustandans.
Þess vegna hefur hlustandinn
verið settur í flokk með djass-
leikaranum og hlotið virðingar-
heitið djassgeggjari. Djass-
geggjari er nefnilega sá sem
tekur á móti djassinum beint í
æð. Hann á það iðulega til að
taka svo vel á móti að hann
gleymi stað og stund, gleymi um
hrið öllum venjulegum lögmálum
um kurteisi og mannasiði. Hann
verður virkur þátttakandi i
gleðinni, stappar niður fótum,
slær saman höndum og iðar og
hendist til i takt við tónlist-
ina svo hver sá sem ekki skilur
og ekki finnur álitur á djass-
geggjarann sé' runnið æði. Hann
sé orðinn meira en litið
brenglaður á sálinni. En þessi
lýsing á bara við opinbera
djassgeggjara.
Til eru lika þeir sem eru
svo háðir ytra hegðunarmynstri
að þeir láta ekki spyrjast að
þeir hagi sér i stil við sinn
innri mann. Þeir eru ekkert
verri fyrir það, fá sér ein-
faldlega skó, einu númeri eða
Muninn 28