Nýjar kvöldvökur - 01.03.1913, Blaðsíða 22

70
NYJAR KV0LDV0KUR
í Danmörku, hvar sem leitað er í heiminum,
þegar alt kemur til alls.
Rað hefur oft verið talað um það, hvað
Danir skeyttu lítið um það að kynnast íslandi
eða breiða sanna þekkingu á því út hjá sér.
Og það er ekki að ástæðulausu. Rað eru
varla aðrir en Daníel Bruun, sem hafa fengist
við það, en hann hefur líka gert það vel og
heiðarlega, enda er hann maður sannorður og
ber hið bezta skynbragð á að meta og skilja
íslendinga rétt. Öðrum man eg ekki eftir.
Nú allra síðustu árin eru íslendingar farnir
að ryðja sér til rúms og vekja eftirtekt í Dan-
mörku, Fyrir fám árum útlagði Holger Wiehe
sögur eftir Einar Hjörleifsson og Olaf Hansen
sýnishorn áf ljóðakveðskap vorum og var hvort-
tveggja vel gert, og vakti allmikla eftirtekl. Svo
voru árið sem leið útlagðar og útgefnar af
Gyldendals bókaverzlun fjórar af sögum Jónas-
ar Jónassonar (Sagamannesker) og Borgir Jóns
Trausta (Mod Stiömmen), og þótti talsvert til
þeirra koma. einkum hinnar síðari, enda er sú
saga það bezta, sem Jón Trausti hefur enn
gefið út. Frú Margrét Löbner-Jörgensen í Askov
hefur þýtt báðar bækurnar. Vera má að eitt-
hvað sé fleira, sem eg veit ekki um eða man
eftir.
En svo eru íslenzkir rithöfundar að komast
að á bókamarkaðinum danska. Pað er sorglegt
að svo skuli þurfa að vera, að þeir gerist
danskir rithöfundar, — en hvað skal segja, ef
þeir komast þar að betri kjörum og gengur
betur að verja pundi sínu sér til lífsuppeldis
þar en hér. Hver er þó altaf sjálfum sér næst-
ur; og þó að ættjarðarástin sé fögur í munni
og mikið þyki til koma að offra sér á altari
þeirrar gyðju, sem rétt er og satt, þá verður
hún létt í viktina fyrir æði mörgum, þegar á
að fara að búa til úr henni lífsviðurværi. Jónas
Guðlaugsson átti erfitt uppdráttar hér að ryðja
sér braut, én nú hefur hann þegar gefið út
tvö kvæðasöfn á dönsku, og hafa þau fengið
þar talsvert hrós. Gunnar Gunnarsson, bráð-
ungur maður af austurlandi, hefur gefið út
Ijóðasafn á dönsku, og svo skáldsögu, sem
hann kallar Ormar Örlygsson, og er það fyrsta
sagan af heilum bálk, sem nú er orðið móðins
að geia. Ekkert af þessu hefur sézt hér. En
tilþrifamestur og frægastur er Jóhann Sigurjóns-
son, sern virðist nú vera á leið með að byrja
að ná Evrópufrægð þeirra Henriks Ibsens og
Björnsons með Fjalla-Eyvindi. Vér megum vera
Dönum þakklátir fyrir að hafa tekið þessa menn
upp á bókmentaskrá síiia, því að nóg áttu þeir
fyrir, en vafasamt að þeir hefðu átt vérulega
framtíð fyrir höndum í fásinninu hér hjá oss.
Nú um 16 ár hefur verið gefið út í Kaup-
mannahöfn rit það er »Frcm« heitir, Rað er
gefið út sem vikublað, en þegar hver árgang-
ur er búinn, þá má og á að leysa hann allan
i sundur í aðgreindar bækur. Bækur þessar eru
ekki neinn hégómi, þær eru ekki skáldrit eða
sögurusl, heldur almenn fræðirit um öll helztu
vísindi, sem þarf að þekkja til almennrar ment-
unar. Eg held það séu engar fræðigreinar nema
guðfræði, lögfræói og málfræði, sem eru undan
skildar. Og bækur þessar hafa ritað hinir mestu
og beztu fræðimenn á Norðurlöndum, helst
þó i Danmörku, prófessorar við háskóla og
frægir vísindamenn. Nú eru komin út 60 bindi
í safni þessu með mörg þúsund myndum, og
eru sum bindin afarstór, t. d. mannkynssaga
og landafræði, hver yfir 100 arkir í áfarstóru
broti. Nú í aíðasta árgangi komu 6 bindi í
stóru broti, hvert um 20 arkir, og skal eg
benda þar á ferðasögu Svens Hedins hina
síðustu (Transhimalaja) í tveim bindum. Nú í
yfirstandandi árgagi er að koma út Opfindel-
sernes Bog (saga uppfundninga og iðnaðarfram-
fara mannkynsins). Sú bók verður í 12 bind-
um og fyllir þenna árgang ritsins og 'hinn
næsta. Ritið kostar 6 kr. á ári og má fá það
hjá bóksölum. Ættu sýslubókasöfn og þeir
sem hafa not af dönskum bókum í lesfélögum
að vera sér úti um rit þetta, því annaðeins
ritsafn er mér vitanlega hvergi annarstaðar gef-
ið út í heiminum. j j