Nýjar kvöldvökur - 01.07.1946, Side 48

142
BÓKMENNTIR
N. Kv.
Hallgrímur Jónasson: F rændlönd og
heimahagar. Útg. ísafoldarprentsmiðja.
Reykjavík 1946.
í bók þessari hefir Hallgrímur Jónasson
yfirkennari safnað saman nokkrum ferða-
þáttum, bæði héðan að heiman og úr ná-
grannalöndunum. Höfundur er prýðisvel
ritfær og athugull á það, sem fyrir augun
ber, bæði dautt og lifandi. Og liann kann
einnig þá list að gera lesandann lduttakanda
í æfintýrum ferðanna og þeim hughrifum,
sem höf. hefir orðið fyrir. Má þó með sanni
segja, að þarna sé lýst hinum ólíkustu stöð-
um, allt neðan úr niðamyrkmm, skozkrar
kolunámu upp á hið bjarta víðsýni íslenzkra
háfjalla og jökla. í>að má vel vera að ýmsir
hafi skrifað ferðaþætti, sem fyllri eru að
þurrum staðreyndafróðleiik, eða auðugri að
æfintýrum. En hins vegar hefir höf. tekizt
með ágætum að segja nægilega mikið til
þess að vekja áhuga lesandans, til að sjá
sjálfur og kanna ókunna stigu, og margt
gætiu ferðamenn lært af lestri þessarar bókar
um það, hvernig þeir geta gert sér ferðalög,
þótt stutt séu, andlega arðvæn.
Matthías Jónasson: Lokuð sund. Útg.
Isafoldarprentsmiðja. Reykjavík 1946.
Allt síðan hinum mikla hildarleik heims-
styrjaldarinnar lauk, hafa oss borizt fjölda
margar fregnir af þrautum og þjáningum
fólksins í Þýzkalandi á styrjaldarárunum.
Frásagnir þessar snerta oss misjafnlega mik-
ið, og sumum a. m. k. þykja þessir atburðir
vera þeim svo fjarlægir, að þeir komi þeim
ekki við. En í þessari bók hefir dr. Matthías
Jónasson safnað saman minningum nokk-
urra íslendinga og þýzkra kvenna.giftumís-
lendingum, um síðustu daga þeirra í ríki
Hitlers og brottför þeirra þaðan. En einmitt
af því, að hér eru lándar vorir á ferð, veit-
um vér atburðinum meiri athygli en ella og
skiljum ef til vill betur, hvílíkar hörmung-
ar hafa dunið yfir fólkið, og í hve mikilli
ringulreið allt hefir verið áður en yfir lauk
með fullum ósigri Þýzkalands.
Langmestur hluti bókarinnar er eftir dr.
Matthías, og hann hefir einnig endursagt
frásagnir flestra hinna, sem þarna hafa sög-
ur að segja. Af þessari sök verður bókin ein-
leitari, og ekki eins lifandi, og ef hver höf.
kæmi til dyranna eins og hann er klæddur.
Því verður og ekki neitað, að stíll bókarinn-
ar er oft íburðarmeiri en hæfir hinu lát-
lausa efni. Ber hann og nokkurn blæ þess,
að höf. hefir dvalið langdvölum erlendis.
En allt um Jrað efast eg ekki um, að marga
fýsi að lesa bókina, þótt ekki sé hún
skemmtilestíur. Hún bregður upp myndum
af atburðum og lætur lesandann jafnframt
renna grun í hver ógnartíðindi voru að ger-
ast samtímis því sem þessir íslendingar voru
að bjargast frá hinu sökkvandi skipi.
Samtíð og saga. Nokkrir háskólafyrir-
lestrar III. Útg. Isafoldarprentsmiðja.
Reykjavík 1946.
Það var vel til fundið, Jregar hafin var út-
gáfa á hinum ahnennu háskólafyrirlestrum
fyrir nokkrum árum. Fyrirlestrar þessir eru
fluttir af hinum færustu mönnum og eiga
því að öllum jafnaði erindi til langtum
fleiri manna en þeirra, sem orðið geta heyr-
endur orðsins í hátíðasal háskólans.
Þetta Jrriðja hefti ritsafnsins, Samtíð og
saga, er sem hin fyrri, fjölbreytt að efni og
flytur ýmsan fróðleik og nýjungar um við-
fangsefni þau, er vísindamenn vorir fást við.
Þar skýrir Árni Friðriksson frá hinum gegn-
merku rannsóknum sínum á íslenzku síld-
inni, sem eru hvort tveggja í senn merkileg-
ar vísindanýjungar og harla mikilvægar ís-
lenzku atvinnulífi og þjóðarhag. Jón Steff-
ensen skýrir frá nokkrum niðurstöðum af
mælingum beina, sem draga má af ályktanir
um uppruna íslendinga, sem mörgum mun
leika hugur á að kynnast. Margir fleiri
leggja þar einnig orð í belg. En langlengstar
eru þó ritgerðir Sigurðar Guðmundssonar