Nýjar kvöldvökur - 01.04.1961, Síða 20

66
SÍÐASTA ORRUSTAN
N. Kv.
maður, eins og viðurnefnið bendir til. En
lýst er honum sem fríðum og föngulegum
og flestum mönnum sterkari.
Hrafn Oddsson var dóttursonur Hrafns
Sveinbjarnarsonar að Eyri í Arnarfirði, nú
Rafnseyri, sem þótti einn hinn merkasti
hérlendra manna, og fjölhæfastur, sinnar
tíðar. Hann mun nú hafa átt heimili vest
ur í Dölum, líklega að Sauðafelli.
Allir voru menn þessir nálægt þrítugu,
eða vart það, utan Sturla, sem var rúmlega
fertugur.
Auk þessa foringja fimm, voru í báðum
flokkum ýmsir garpar, kunnir frá fyrri
vopnaþingum.
Rætur bardagans á Þveráreyrum má í
raun og veru rekja langt aftur í tímann.
Óöld hafði verið í landi hér undanfarna
áratugi, eins og alkunnugt er, hin illræmda
Sturlungaöld. Ofbeldisverk ýmis höfðu ver-
ið framin, og sérhvert þeirra fól í sér fræ
til annars, eða annarra, oft enn verri, og
svo koll af kolli. Fáeinir ofurkappsmenn
réðu yfir fjöldanum. Vopnin voru oft látin
skera úr í stað laga, sem voru mjög fótum-
troðin, og líf manna var að litlu metið.
Goðavaldið gamla var í upplausn, eða orð-
ið að spémynd, og ekkert komið í staðinn.
Allsherjar framkvæmdarvald, sem ríkið réði
yfir, var ekki til, — og hafði reyndar aldrei
verið til, og hlaut það að leiða til veilu í
okkar forna þjóðskipulagi, fyrr eða síðar. —
Það var því engan veginn auðvelt að stöðva
þá skriðu ógna og ódáðaverka sem á stað
var komin. Þetta gat naumast endað nema
á einn veg, þann sem farinn var, og þarf
ekki að greina frá hver hann var, eða hvert
hann lá. Og bardaginn á Þveráreyrum færði
þjóðina feti nær því marki en orðið var.
Sem vita má, er enginn kostur þess að
segja þá sögu alla hér, og skal borið niður
við víg Odds Þórarinssonar í ársbyrjun
1255, en hann var albróðir fyrrnefnds Þor-
varðar. Hafði Gissur Þorvaldsson fengið
hann til að vera fyrir ríki sínu í Skagafirði,
og megin hluta Húnavatnssýslu, þá er
hann fór utan á fund Há'konar gamla Nor-
egskonungs sumarið 1254. Var það allt
annað en vinsælt starf, eða vandalaust, því
Gissur átti skæða óvini, sem búast mátti
við að beindu skeytum sínum að meira eða
minna leyti að umboðsmanni hans, á með-
an ekki náðist til hans sjálfs.
Oddur Þórarinsson var ungur maður og
miklum gjörvuleik búinn, talinn einna bezt
vígur allra þeirra manna sem þá voru uppi
á íslandi. Náði hann brátt vinsældum í
Skagafirði, og virðist hann hafa verið meir
við alþýðu hæfi en Þorvarður bróðir hans.
— Hann gerði og strax um vorið, 1254,
harða hríð og óvæga að ýmsum brennu-
mönnum frá Flugumýri, frá því haustið
fyrr, og það líkaði Skagfirðingum vel, því
þeir töldu það hafa verið hið versta verk.
En hann fór jafnframt ógætilega með
vald sitt. Hann egndi volduga og vanstillta
andstæðinga upp á móti sér að þarflitlu.
Meðal annars tók hann, í öndverðum sept-
ember um haustið, fastan biskupinn á Hól-
um, norskan mann, Heinrek að nafni, og
hafði í haldi hjá sér nokkurn tíma. En þá
þótti Norðlendingum nóg komið. Þó að
þeir, ef til vill, hafi ekki harmað handtöku
biskupsins, út af fyrir sig svo mjög, því
hann átti litlum vinsældum að fagna, enda
manna óþarfastur sjálfstæði voru, — þá
báru þeir þá lotningu fyrir trú sinni og
kirkju, og hinum fræga Hólastól, að þessar
aðfarir þoldu þeir ekki. „Þann tíma sem
biskupinn var f haldi voru hvergi tíðir
sungnar upphátt, og hvergi hringt klukk-
um í biskupsdæminu,“ — segir sagan. Með
ö. o.: allur kennilýðurinn lagði niður vinnu
og þjónustugerð í mótmælaskyni. — Mun
þetta eina dæmið í allri sögu vorri, að
kirkjunnar þjónar, í heilu biskupsdæmn
hafi gert verkfall til að knýja fram réttlætis-
mál, að þeirra dómi.
Varð nú Oddur að láta undan síga, enda