Eimreiðin - 01.10.1938, Síða 114

458
RITSJÁ
EIMBEIÐIN
einni doktorsdispútatíu að vera, og mun mörgum fleiri en guðfræðmg'
um verða ánægja af að kynnast henni.
Eftir að hafa lýst hernsku og æsku Magnúsar Eiríkssonar hér heinia
og námsárum hans í Kaupmannahöfn, tekur höf. fyrir að lýsa guðfræði
og kirkjustefnum í Danmörku á fyrri hluta 19. aldar og því andlega um
hverfi, sem ríkir í kirkjulifi Dana um það leyti sem Magnús tekur að ri*a
gegn hinni dönsku kirkju og liöfuðmönnum hennar, en það gerir hann
aðallega á hinum fyrri rithöfundarferli sinum, árunum 1844—51, þar scl”
aftur á móti síðari rithöfundarstarfsemi hans, á timabilinu 1863—1873, 11
að mestu lielguð biblíuskýringum og trúfræðilegri gagnrýni, en á þcsSl1
tímabili koma út fjögur aðalrit hans: „Om Johannes Evangeliet" 13l>3»
„Gud og Reformatoren" 1866, „Paulus og Christus“ 1870 og „Jöder l'b
Christne“ 1873. Iíaflanum um fyrri rithöfundarferilinn er skift í fíul‘l
smærri kafla, og er í þeim fyrsta lýst ádeilu Magnúsar á hendur Martensc”
prófessor, þá ádeilunni á hendur Sören Kierkegaard í þeim næsta, °S
þeim þriðja ádeilunni á liendur Grundtvig. Loks er rædd afstaða Magnus
ar til þjóðfélagsmálanna, þar á meðal kvennréttindahreyfingarinnar.
sein
liann ritaði ítarlega um í „Breve til Clara Raphael" 1851. Þá er sérstaku
k.afli uin guðfræðilegar niðurstöður Magnúsar í lok fyrra rithöfundai
ferils hans, annar um hagnartímahilið (1851—’63), er lítið eða
kemur frá penna hans, og loks langur og mjög itarlegur kafli um
ekkert
síðara
bókarinnar
seiu
og
rithöfundartímabilið og rit hans frá þeim árum. Níundi kafli
er um fjórða norræna kirkjuþingið i Kaupmannahöfn 1871, þar
Magnús stóð einn uppi, líkt og Lúther forðum daga eða Jóhann Huss,^ £
Mattliías Jochumsson liefur lýst á sinn myndríka og fjörlega hátt i
sinni, Sögukaflar af sjálfum mér. Þrír síðustu kaflarnir eru svo um S
fra’ði Magnúsar, afstöðu hans til Lúthers og siðbótar hans og um doi
samtíðarmanna Magnúsar um haim og guðfræði hans. I stuttum
niður-
lagskafla gerir liöf. að endingu tilraun til að skýrgreina einkenni Magui
og
ar Eiríkssonar sem andlegs afreksmanns og boðbera nýrra hugsana
kemst að þeirri niðurstöðu, að þrátt fyrir það þótt Magnús hafi *c
lioU'
skyu'
var ?
hin sögulegu vísindi i sína þjónustu, þá verði l)ó kristindómurinn
um alt, sagan ekkert. En hvernig mátti slikt ske um annan eins
semistrúarmann og gagnrýnanda og Magnús Eiríksson áreiðanlega ^
Hann kemst út úr allri sinni skynsemistrú og gagnrýni án þess svo ^
að
sem neita einu einasta kraftaverki Jesú eða upprisu lians. Hann l’t
, 1)0
ekki annað
aldrei út i samskonar ógöngur eins og t. d. þeir Renan og Strauss,
öll vísindastefna aldarinnar heindist að þvi að viðurkenna .
en það, sem þreifað varð á. Rannsóknir síðari tíma á dulargáfum llia
sálarinnar liöfðu þá ekki á neinn hátt náð að hafa álirif á skoðanir n .
á undrinu. En hér freistast maður til að álykta, að Magnús Eiriksso!
í allri sinni heitu sannleiksþrá og öllum sínum rannsóknarákafa
miklu meiri dulsinni — mystiker — en sagan liefur gert liann. Þessa11 ^
un til stuðnings má henda á hans innilega trúarlíf og sterka person ^
guðssaníband og guðstraust, sem hvárvetna gætir í sjáífum ranns