Eimreiðin - 01.10.1944, Blaðsíða 85

eimreiðin
RITSJÁ
309
50. sálms Ort, ört eða ótt. Hér hefur
(eins og í útgáfum Gríms og Finns)
verið valið ótt. Endilega finnst mér
ört sennilegra, og notað er það ann-
ars staðar (19. sálnrur 19. vers) í
svipuðu sambandi. En litlu skiptir
uni þetta.
Að Passíusálmunum lokntim kem-
ur 'fyrst til þess að velja og hafna,
og þá vandast málið. Ég sakna margs,
®n ekki segi ég það til aðfinnslu við
verk útgefandans, því að engu vildi
eg byggja út af því, er hann heíur
tekið. Niðurstaðan verður því sú, að
hókin sé of lítil. Og það er hún
sannarlega. Ég vona eindregið, að
næsta útgáfa af henni verði til mik-
illa muna stærri, og er þetta þó
■nyndarleg hók að stærð. Alveg finnst
niér það ótækt, að þarna vantar
nunningarljóðin um Steinunni, dótt-
nr skáldsins. Þó er það huggun, að
Versin „Nú ertu leidd, mín ljúfa“
niunu verð'a í sálmabók þeirri, sem
nu er lengi búin að vera í prentun
°g verður ef til vill koniin út áður
en önnur útgáfa kemur af þessari
bók.
Það er hörmulegt, að ungu kyn-
slóðinni skuli vera að miklu leyti
ókunnug ljóð Hallgríms Péturssonar.
Þó er þetta vorkunnarmál, því að
nndanskildum Passíusálmunum hefur
þeim ekki verið hampað mikið í
6einni tíð. Vel sé því þeim, sem liér
hafa nú hafizt handa. Ég gæti trúað,
sumum kynni að koma það á ó-
Vart, er þeir lesa bók þessa, að sjá
bar hvílíkur gleðimaður Hallgrímur
hefur verið. Þau eiga vel heima í
glaðværum félagsskap, kvæðin hans.
Étn léttleikann og rímsnilldina þarf
ekki að ræða. „Hallgrímur er efa-
laust einhver mesti hragsnillingur,
sem þjóð vor liefur átt, og er þá mik-
ið sagt. Rímið hefur verið honum
yndi og eftirlæti, og hann hefur leik-
ið sér að því á alla vegu.“ Þannig
farast Guðmundi Finnbogasyni orð,
og þetta sjáum við nú hér svart á
hvítu. Við föllum alveg í stafi yfir
rimlistinni. Þar hafði Guðmundur
Guðmundsson fyrirmyndina. En hvor-
ugur kunna þeir að yrkja „frjáls
ljóð“.
Það er vitanlega svo mikið gott um
þessa bók að segja, að þar á þyrfti
enginn endir að verða. Ég mun því
að mestu eftirláta það öðrum, en í
þess stað ekki þegja yfir því, sem
mér þykir miður. En það er einkum
sá annmarki, að ekki er borið við að
slcýra þau kvæði eða þá staði, sem
varla má ætla að almenningur sé með
öllu einfær að skilja. Svo er t. d. um
hinn fræga Aldarhátt, eitt hinna svip-
mestu kvæða á íslenzka tungu. Ekki
þarf Aldarháttur langra skýringa, en
líklega þurfa almennir lesendur að
fá eitthvað skýrt í sent svara mundi
öðruhvoru erindi. I fleiri kvæðum
koma fyrir torskildir staðir, t. d. í
Mismun vetrar og sumars. Þá er og
tími til kominn að gefa skýringu á
Leirkarlsvísum, sem mér vitanlega
hefur aldrei verið gert, og það er
víst óliætt að fullyrða, að síðastliðnar
tvær aldir hafi fæstir íslendinga skil-
ið þær til hlítar. Það er ekki réttur
og sléttur hversdagslegur leirhrúsi,
sem Hallgríinur kveður um, heldur
er það sérstök gerð, sem búin var
til aðeins unt litla hríð á Niðurlönd-
um í byrjun seytjándu aldar. Brúsar
þessir voru ákaflega belgvíðir, en að
sér dregnir til- heggja enda („við
höfum báðir valtan fót“). Prótestant-
ar á Niðurlöndum gerðu þá til háð-
ungar við fjandinann sinn, hinn nafn-
togaða kardínála Robert Bellarmin