Eimreiðin - 01.07.1949, Blaðsíða 80

EIMREIÐIN
GRÖNDAL OG GIRALDUS
CAMBRENSIS.
/ grein um ferSasögu Charles
Edmonds á íslandi, er ég skrif-
aði i Eimreiðina (1936, 1.2:292—
301), benti ég á það, að Cervantes
hefði beitt mjög svipuðum aðferð-
um til að gagnrýna rit andstæð-
ings síns, eins og Gröndal notaði
í Hel.iarslóðarorrustu. Edmond
snart menn með bðkinni, en menn
hrukku upp með andfælum, af
því að bókin var ill. Marmier var
i brynju saumaðri saman úr blöð-
um, er Marmier hafði ritað í
„Revue Britannique“ um bækur
Dufferins og Edmonds; hlífði
brynjan Marmier fyrir öllu eitri
og fítonsanda áblæstri, nema þar
sem lofsyrði stóðu um Edmond,
þar skeindist Marmier, ef á kom.
En Gröndal notaði þetta stílbragð
víðar, t. d. i Gandreiðinni. Þar
segir hann, að þeir Rúki og Gísli
Brynjólfsson þurfi ekki annað en
að slá upp í formálanum fyrir
Svövu, og komi þá heil hersing af
drýsildjöflum upp i fang þeim
til að hjálpa þeim. Gröndal líkaði
ekki við þann formála af þvl G.
Br. hafði skrifað hann og fyllt
hann af Evrópu-pólitík, sem
Gröndal þótti ekki koma efninu
við.
Nýlega hef ég rekizt á það, að
Giraldus Cambrensis, (1116—
1220), velskur tólftu aldar latínu-
höfundur, hefur gagnrýnt bækur
alveg á sama hátt og Gröndal.
Hér sneiðir hann að Bretasögum
(1137) Geoffreys af Monmouth,
en þótt þær yrðu vinsælli en flest-
ar aðrar latínskar sögubækur a
12. öld í Englandi, þá létu fáir
góðir sagnaritarar blekkjast af
samsetningi þeim, og töldu bókina
fulla af lygum. En ég skal hér
þýða lcafla Giraldi um Me(i)larius
spámann, eins og hann segir hann
i fimmta kapítula fyrstu bókar
Ferðasögu sinnar um Valland
(Wales).
„Vert er að geta þess, að i
náigrenni þessarar borgar Leglón-
anna bjó á vorum dögum velskur
maður, Me(i)larius að nafni, sem
eins og nú skal sagt ávann sér
spádómsgáfu og dulskyggni. Svo
stóð á, að hann hitti konu nokkra,
er hann hafði lengi elskað, á
pálmasunnudags-kvöld á góðum
og hentugum stað, en er hann var
í faðmlögum við hana, snerist þessi
fagra mey allt í einu í loðna,
hrjúfa og liræmulega skepnu, svo
að hann missti vitið, er hann leit
hana augum. Eftir mörg ár tók
hann vit sitt aftur i St. Davíðs-
kirkju fyrir tilverknað dýrlinga
hennar. En af því að hann hafði
alltaf verið i sambandi við óhreina
anda, liafði séð þá og talað við
þá og ávarpað þá með nafni, þá
var honum gefið, með hjálp þeirra,