Eimreiðin - 01.07.1949, Blaðsíða 86

238
RITSJÁ
eimreiðin
því hugað. Og maður opnar hverja
nýja íslenzka skáldsögu með ungæðis-
legri forvitni — þrátt fyrir allt.
Þessi saga fjallar um ungan pilt,
sem heitir því fágæta nafni Þorlin
og hugsar sér að verða kaupmaður,
græða peninga og verða mikill á
veraldarvísu. Sigurkarl faðir hans
veðsetur jörðina sína Jósafat, kaup-
manni í þorpinu, til þess að geta styrkt
son sinn suður í verzlunarskólann.
Og óskir sonarins um verzlunarnámið
og kaupmennskuna rætast. Það cr
hæpið, að kornungur sveitapiltur, eins
og Þorlin, verði upp úr þurru hald-
inn svo mikilli löngun til að græða,
til að láta aðra vinna fyrir sig og
til að komast i góða stöðu, eins og
látið er í veðri vaka uin söguhetjuna.
Matarstritið er ekki enn orðið sár-
asta áhyggjuefni hrausts og lífsglaðs
átján ára sveitapilts, enda þótt mikið
sé að gera og frístundir fáar. Sál-
fræðileg rök höf. fyrir makræðis-
vonum piltsins eru ekki sannfærandi.
Enda kemur það fljótlega í ljós, að
það er útþráin fremur en hið fyrr
talda, sem mestu ræður, — útþráin,
samfara kynórum og þörfinni fyrir
kærlcik, sem er þá líka meginuppi-
staðan í atburðavef þessarar sögu.
Kynórar eru eðlileg einkenni með-
al ungs fólks og ekki í frásögur fær-
andi út af fyrir sig, fremur en þau
„fysiologisk“ fyrirbrigði, þeim sain-
fara, hæði í vöku og svefni, sem höf.
gerir að umtalsefni á bls. 152—153 og
víðar í sögu sinni. Ungir höfundar
falla stundum í þá tálsnöru að apa
slíkar lýsingar gagnrýnilaust eftir öðr-
um eldri liöfundum, miðlungi snjöll-
um. Þær liafa verið í tízku um skeið,
með nokkruin heiðarlegum undan-
tekningum, geta að sjálfsögðu átt rétt
á sér undir vissum kringum6tæðum,
en sumir höfundar virðast halda, að
þetta umræðuefni sé sérstaklega
lieppilegt til þess að vekja á sér at-
liygli lesendanna. Það er þó því að-
eins, að með það sé farið af list.
Kauðalegar kynferðislýsingar er tví-
eggjað sverð, sem fólk kærir sig elcki
um nema þá lielzt sem tæki til að
skoða hinn innri maiin liöfundanna
sjálfra. Þetta er ckki sagt út af þess-
ari sögu sérstaklcga, hcldur sem al-
menn athugaseind.
Júlla Dagmar er einkadóttir Jósa-
fats kaupmanns, og með henni og
Þorlin takast ástir, þó á reiki séu
og óákveðnar í fyrstu af heggja hálfu-
Þorlin dvelur á kaupmannsheimilinu
og býr sig undir að taka próf upP
í 2. bekk verzlunarskólans um vorið-
Sjóferðinni suður og fyrstu kynnuni
lians af höfuðstaðnum er lýst fjör-
lega. Stúlkur eru alltaf öðru hvoru
umliugsunarefni Þorlins engu síður
en námsgreinarnar, cn prófið tekst
þó vel, og um sumarið er hann að-
stoðarmaður kaupmanns eins í Hafu-
arfirði. Þar gerist ævintýrið nieð
Kötu, ungri hafnfirzkri stúlku. Júlla
kemur suður um liaustið, og þau Þor-
lin bindast traustari böndum en áður,
lifa saman sem hjón, en allt fellur
síðan í Ijúfa löð með sainþykki Josa-
fats kaupmanns á ráðahagnum. Jörð-
in, sem faðir Þorlins hafði á sínuin
tíma veðsett Jósafat, verður nú sam-
eign tengdafólksins, og þar á að setja
upp áhurðarverksmiðju. Þegar sog-
unni lýkur eru þau Júlla og Þorlin
að leggja af stað til Noregs til a®
undirbúa þetta fyrirtæki, — „Og ®v0
giftumst við“, segir Júlla í sögulok
og brosir glettin. Sagan endar því vek
eins og rétt tilsniðin kvikmynd 0
aineríska vísu, mun óhætt að segjo-
Höf. lendir öðru livoru út í bei&'
spekilegar liugleiðingar, og verður
ræða hans þá stundum nokkuð óljos