Eimreiðin - 01.05.1964, Page 70

158
EIMREIÐIN
skrift okkar öfngt. Annars höfum
við aldrei lifað, aldrei getað sagt:
Ég er. Þú ert, það er það, sem leik-
húsið reynir að segja okkur.
Við kaupum aðgöngumiða í
stúkunum, svölunum, salnum, för-
um í sparifötin, hlökkum til, setj-
umst í sætin okkar, lesum leikskrá,
hóstum ofurlítið, slökkt í salnum,
hringingin glymur, tjaldið dregið
frá, og okkur er boðið að njóta
skemmtunar í fáeinar klukkustund-
ir.
Og maður nýtur. Gleymir liljóm-
sveitargryfjunni, skáldlegu orðun-
um, sem flögra í loftinu, heyrir
ekki lengur raddir leikaranna,
heyrir aðeins eina rödd, sem segir:
Þú ert. Hvaðan kom sú rödd? Frá
leiksviðinu? Eða var það þín eigin
rödd? Nei, röddin kom frá því stóra
Einskismannslandi, sem þú lieldur
að sé ekki til. Þó áttu það land.
Frá því landi, þar sem vilji leik-
sviðsins mætir þinni eigin löngun
til að snerta, þó ekki væri nema
eina sekúndu heimssálina.
Viljinn frá leiksviðinu? Hafa
leikstjóri, leikarar og höfundur
leiksins ákveðinn vilja?
fá, meðvitað eða ómeðvitað, ósk-
ina og viljann að komast í snert-
ingu við áhorfendur. Að áhorfand-
inn hverfi sjálfum sér. Sparifötin
og liátíðasvipurinn sitja á bekkn-
um, vitandi ekkert. En á því óskýr-
anlega svæði, þar sem hinir tveir
hlutar leikhússins mætast, áhorf-
endur og leikarar, er hvorki þú eða
ég, heldur aðeins: Ég er. Ég var
nærri búinn að segja mitt á milli
himins og jarðar, en það er betra
að orða það öðruvísi: Milli hins
daglega, hversdagslega lífs og þess
lífs, sem býr þar á bak við.
Þetta finnst ykkur líklega helzt
til hátíðlegt, það er ofurlítið skop-
legt að fullyrða hátt og í hljóði að
maður hafi sál, sé meðeigandi sál-
ar.
Og skrítið að segja við sjálfan
sig: Ég er.
Þó er það svo, að einmitt af þess-
um tveimur orðum vex allt. Stund-
um, reyndar oft, svo sterkt og vold-
ugt að þessi litlu orð, sem eru upp-
spretta allrar sköpunar, hverfa gei'-
samlega í arfa og annað illgresi-
Þá þarf að rífa upp og hreinsa til-
Leikhúsið er eitt þeirra verkfæra,
sem til þess notast, eitt það beitt-
asta og um leið skemmtilegasta.
Þetta er ef til vill rétt. En skáld-
ið, eigum við að trúa því að skáld-
ið ímyndi sér að það geti hrært sál
mannkynsins, sál heimsins? Þegar
allt kemur til alls er hann venju-
legur maður, sem röltir um stræt-
in, rétt eins og við hin. Rétt ei
það. En biskupinn, sem sezt við
morgunverðarborðið hefur heldtu
ekki tólf postula og hóp af stærn
og smærri dýrðlingum í kringuna
sig. Ég þekki að vísu ekki biskupa.
en ég býst við að þeir hafi sína
postula og dýrðlinga í hæfilegn
fjarlægð frá sér, og kalli þá fyrst
fram þegar þeir stíga í predikunar-
stólinn.
Skáldið kallar leiksviðið tæpleg3
predikunarstól. Bæði vegna þess að
hann er nákvæmlega jafn hlédræg-
ur og áhorfendurnir í salntun, °S
í öðru lagi hefur hann ekki i
hyggju að halda dómsdagsræðu
fyrir nokkurn annan en sjálfan sig>