Eimreiðin - 01.05.1964, Síða 71

EIMRF.IÐIN
159
yfir sjálfum sér. Og þá ræðu lieldur
hann í þeim undarlega, lokaða af-
kima, sem nefnist hugskot manns.
Þegar hann að síðustu opnar hug-
skot sitt og öllum er leyft að
skyggnast þar inn, sér hann verk
sitt, þegar tjaldið er dregið frá sér
hann undrið gerast, þá og ekki
fyrr.
Heima, við vinnuborð sitt var
hann aleinn. Aleinn sat hann þar,
höfuðið fullt af hugmyndum, til-
finningum.
Loksins þegar tjaldið er dregið
frá, sér liann og finnur verk sitt
verða lifandi, sér áhorfendurna
glæða það lífsanda.
Hefur skáldið þá engan boðskap
að flytja, munuð þið spyrja. Vissu-
fega hefur hann það. Þann boð-
skap að fá ykkur til að spyrja ykk-
l'r sjálf, og kalla fram svar.
Svarið, sem hann fær frá áhorf-
endabekkjunum kemur skáldinu
°ft á óvart. Veldur honum mikill-
ar undrunar. Orðum sínum hefur
hann raðað í ákveðið form,
famma, meitlað þau og fágað,
þangað til hann óttast jafnvel að
það svar, sem hann óskar að fram-
kalla, liggi næstum of ljóst fyrir.
Svo gerist það, þegar tjaldið hefur
verið dregið frá, að öll þessi orð
fá nýtt líf, nýtt inntak, sem hann
sjálfan óraði ekki fyrir að í þeim
leyndist. Skáld og leikritahöfundar
''inna ekki alltaf verk sín af jaeirri
höldu, hlutlausu skynsemi, sem
þeir sjálfir ímynda sér. Ómeðvitað
gerist það oft að skáldinu tekst að
hræra einhverja strengi hinnar
stóru sálar. Hann veit það ekki fyrr
en hann sér það í augum áhorfand-
ans. Skynjar það í þögn hans. Heyr-
ir röddina, sem segir: Þú ert. Þá
fyrst finnur hann að hann er.
Á þessu óskýranlega svæði, sem
liggur í loftinu milli leiksviðs og
áhorfenda siglir draumaskip leik-
hússins, hlaðið raunveruleika, —
þeim raunveruleika, sem í dags-
birtunni leikur feluleik að baki
kæfandi smámuna hversdagslífsins.
Kallið það streymandi fljót, eða
hvað ,sem ykkur þóknast. Ég kalla
það haf, voldugt faðmandi haf, þar
sem allar sálir mætist og verða að
einni. Hversu stórt, skrautlegt eða
lítið og einfalt leikhúsið er, án
þessa hafs er ekkert leikhús.
Leikhúsið er ef til vill í fjár-
þröng. Fólk sækir aðra staði frem-
ur í dag. Samt sem áður, kvik-
myndahús, útvarp, jafnvel sjón-
varp, ekkert mun útrýma leikhús-
inu eða gera það úrelt.
Milli hlustandans og hátalarans,
kvikmyndahússgestsins og hvíta
tjaldsins, hefur þetta ltaf verið
þurrkað upp, maður er á þurru
landi, litlum friðsælum bletti,
skynjar það sem fyrir augun ber,
skynjar sjálfan sig, einan, ekki sem
þátttakanda alls sem er. Það er
hægt að láta sér líða ágætlega sem
áhorfandi í kvikmyndahúsi eða sem
útvarpshlustandi, en lifandi þátt-
taka er þar útilokuð. Því það er stór
munur á því að hugsa sér að mað-
ur sé á siglingu eða vera það raun-
verulega. Sjóferð getur orðið erfið,
óþægileg. Engin ástæða til að verða
sér úti um sjóveiki. Daglega lífið
hefur nógan velting í för með sér.
Sál heimsins getur átt sig fyrir okk-
ur, og verið eða verið ekki hvar,