Eimreiðin - 01.07.1975, Blaðsíða 35

EIMREIÐIN
miklu fleiri en flokkarnir og hagsmunir einstakra kjósenda miklu
fleiri en kjósendurnir, er þess enginn kostur að halda saman flokk
með því að leggja áherslu á raunverulega hagsmuni kjósenda. Það
verður að draga saman og einfalda til þess að gera flokkinn samtaka-
og baráttuhæfan. Baráttuhæfni er einmitt aðall stæðilegra hagsmuna-
samtaka. Þá er eðli hagsmunabaráttu að vera slagsmál, hún krefst
vilja, frekju og hugrekkis, stundum nægir setuþol. Allt eru þetta her-
mannlegar dygðir án tengsla við vit eða skilning, réttlæti eða siðgæði.
Málflutningur íslenskra stjórnmálamanna markast af þessum stað-
reyndum og lögmálum hagsmunabaráttunnar. Menn tönnlast á, hvað
þeirra flokkur vill og hefur viljað, berst fyrir og hefur barist fyrir.
Jafnframt bera þeir á aðra flokka andstæðan vilja og baráttumark-
mið. Menn hvetja sína flokksbræður til að fylkja liði, standa saman,
ganga undir merki og fara í kröfugöngu. Áherslan er alltaf á viljann,
en ekki vitið, á bræðralag og baráttuþrek, en ekki á þekkingu og rétta
meðferð staðreynda. Þetta er eins og vera ber, þegar menn halda til
orrustu.
Umræðuvenjur, sem sprottnar eru úr hagsmunabaráttu, eru ekki
til þess fallnar að skýra mál eða skera úr málum, sem falla undir
þætti a) og b) hér að framan. Þar sem hagsmunir eru aðeins til í and-
stöðu við aðra hagsmuni, er vilji sprottinn af slíkum rótum takmark-
aður, því að hann beinist ekki að viðfangsefnum þjóðarinnar allrar.
En þegar setja á lög, sem ganga eiga jafnt yfir alla og þegar marka á
stefnu þjóðarinnar, verða þessi viðfangsefni að sitja í fyrirrúmi. Að
sjálfsögðu þarf við lagasetningu og stefnumótun að gæta ýmissa hags-
muna, en hagsmunir eru ekki frumhvati að lagasetningu og stefnu-
mótun þjóðarinnar. Hagsmunaumræða er enn verr til þess fallin að
fjalla um mál, sem einkum krefjast þekkingar og tækni til úrlausnar.
Hópar hafa enga þekkingu, hana hafa aðeins menn. Fundarsamþykkt
beykja getur ekki gert töluna pí að þremur.
Hagsmunabarátta er ekki einu sinni vel til þess fallin að skera úr
hagsmunamálum. Oft er allsendis ókleift að stefna öllum hagsmuna-
aðilum saman til orrustu, það er látið nægja að stefna saman tveimur
aðilum, oft þeim sem minnstra hagsmuna hafa að gæta. Húsbyggjend-
ur taka ekki þátt í kjaradeilum meistara og sveina, enda er ævinlega
samið af húsbyggjendum. Þar sem úrslit hvers konar baráttu fara
eftir liðsafla og vopnabúnaði en ekki eftir málefnum og makleika,
verða þeir ævinlega undir, sem ekki geta safnað liði og engin hafa
vopnin.