Ægir - 01.11.1918, Blaðsíða 20

176
ÆGIR
honum heldur sig veturinn yfir á sum-
arslóðunum, dregur sig að eins niður í
fjarðardjúpin, eða á aðrar þær slóðir, þar
sem fæðu er að fá og hitinn er yfirleitt
jafnari en inni á grunnunum með lönd-
um. Þannig er oft þyrsklingur á Akur-
eyrarpolli allan veturinn og smásíld og
millisild bæði þar og víðar t. d. i Skötu-
firði.
Á fiskinn, sem dvalið hefir á grunn-
unum í hlýrri sjónum, hefir koma vetr-
arins og kæling sjávarins eigi eins mikil
áhrif, hann heldur yfirleitt miklu kyrr-
ara fyrir, bæði eldri og yngri, bæði æxi-
unarfær fiskur og uppfæðingurinn. Aðal-
breytingarnar á högum hans munu vera
þær, að það af honnm, hæði ungt og
gamalt, sem að sumrinu lil hefir verið á
grunnmiðum, dregur sig á djúpið með
komu vetrarins (ísjónuin). Það er þann-
ig gamalkunnugt, að reglulegur grnnn-
miðaaíli hættir að jafnaði með jólaföstu
á Suðurströndinni kringum Reykjanes-
skaga, á Innnesjum, á Snæfellsnesi og
víða á Vestfjörðum, og byrjar ekki aftur
fyrri en fiskurinn næsta vor viljar aftur
grunnmiðanna,
Á fiska, sem gjóta jafnt alt í kringum
landið, bæöi í hlýjnm og liöldum sjó,
hafa þessar breytingar eðlilega minni á-
hrif. Þeir haga sér víst yfirleitt líkt og
uppfæðingur hinna fiskanna: draga sig
yíirleitt niður í djúpin (t. d. loðnan og
sandsílið) eða sveima þangað sem helzt
er að fá fæðu.
Þó að hér sé að eins að ræða um á-
hrif árstíðabreytinganna á lif nytsemdar
íiskanna, þá vil eg þó stuttlega drepa á
það (heildarinnar vegua), að þessar
breytingar verða því einnig valdandi, að
hingað koma fiskar, sem tæplega eða
alls ekki geta »talist til heimilis« hér,
])egar skilyrðin eru þeim hentug, en fara
á burtu, þegar þau versna. Aðallega eru
þetta suðrænni fiskar en það, að þeir
geti æxlast hér eða seiðin vaxið upp og
má af þeim fj'rst nefna makrílinn, sem
slangrar hingað (fullvaxinn fiskur) á
surnrin, stundum í allstórum torfum og
fæst einn og einn i síldarúct, en gýtur
miklu sunnar, kringum Bretlandse}jar
og í Norðursjó. Svo má nefna beinhá-
karlinn (og hámerina?) og smáfisk einn
uppvaxandi, lýsing hefi eg nefnt hann,
sem kemur hér að suðurströndinni, t. d.
Vestmanneyjum, á sumrin. Fiskar, sem
eiga lieima i ísköldum sjó Norður-ís-
hafsins koma og hingað kaldari hluta
ársins, en þeir eru fáír og gætir litið.
Helzt er svarta sprakan eða grálúðan,
sem aílast stundum í Eyjafirði (og við-
aij og isþorskurinn; en hann er þó frem-
ur sjaldséður.
Eg hefi nú reynt að lýsa áhrifum árs-
tíðanna á líf nytsemdarfiska vorra i eins
stuttu máli og eg liefi séð mér frekast
fært um svo margbrotið efni, en áður en
eg lýk mái mínu til fulls, ætla eg þó að
reyna að gefa enn styttra yfirlit yfir öll
þessi fyrirbrigði, sem eru svo afar mikils-
verð fyrir oss, að annar aðalatvinnuveg-
urinn er algerlega háður þeim, jafn háð-
nr þeim, og landbúnaðurinn er háður
árstíðabreytingunum á landi.
Eins og eg hefi skift riígerð þessari í
þrjá kafla, sem ræða um 1) hrygning-
una og uppvöxt seiðanna, 2) um ætis-
göngurnar og dreifingu golfiskanna og 3)
um kælingu sjávarins og afturhvarf fisk-
anna til gotstöðvanna, eins h}rgg eg að
megi skifta áslandi því sem árstiðabreyt-
ingar skapa í sjónum í þrent, o: i vor-
eða endurlifnunar skeiðið, sem jafnframt
er hrygningar og útklakningar skeiðið
fyrir flesta nytsemdarfiska vora, þá hlýn-
ar sjórinn og vex í honum birlan og þá
færist nýtt lif og fjör i alt. Þetta skeið
tekur aðallega yfir mánuðina marz—maí;