Ægir - 01.06.1949, Blaðsíða 4

90
Æ G I R
vert undanfarin ár. Allvíða í verstöðvum
starfa lifrarsamlög, sem útvegsmenn
standa eingöngu að. Má segja, að sam-
vinna útvegsmanna hafi yfirleitt byrjað
með þessum hætti og sé ekki almennari á
öðru sviði. Enn skortir þó mikið á, að alls
staðar sé samvinna um hag'nýtingu þessa
hráefnis, og' víða þarf hún að koinast i
traustara horf en nú er. Olíusamlög út-
vegsmanna voru tvö (Vestmannaeyjum og
Keflavík) áður en lög um oliugeyma o. fl.
voru samþykkt 1944. Siðan hefur samlög-
um af þessu tagi fjölgað nokkuð, en þær
verstöðvar eru ]ió miklu fleiri, þar sem
engin slík samlög eru. Þess eru dæmi, að
útvegsmenn eigi hraðfrystihús, en öll eru
þau rekin í formi hlutafélags eða sem
einlcaeign, að tveimur undanskildum, sem
eru samlagseign útvegsmanna einvörðungu.
Fiskimjölsverksmiðjur eru allar eign ein-
stakra manna eða hlutafélaga. Þess má þó
geta, að „Fiskiðjan“ í Keflavilc er eign
hraðfrystihúsanna þar, og er að ýmsu leyti
lieppilegt form á rekstrargrundvelli þess
fyrirtækis, þótt það sé ekki samlagseign
allra útvegsmanna á staðnum. Niðursuðu-
verksmiðjur allar eru í eign einstakra
manna eða hlutafélaga, nema ef telja skal
niðursuðuverksmiðju S. í. F., en að því
fyrirtæki standa sem kunnugt er flestir
saltfiskframleiðendur landsmanna. Fisk-
þurrkunarhús eru öll í eigu S. í. F. eða
einstakra manna og félaga nema eitt, sem
útvegsmenn eiga eingöngu, en er þó rekið
í hlutafélagsformi. Beiluöflun, heitukaup
og beitugeymsla er ekki nema að nokkru
leyti á vegum útvegsmanna sjálfra, heldur
eru það einstaklingar og hraðfrystihúsin,
sem hafa þar forsjá að mestu leyti. Öflun
útgerðarvara annast útvegsmenn mikils til
sjálfir og má segja, að þar poti hver sér og
kaupi af smásölum eða heildsölum. Yeið-
arfæraiðnaðurinn er allur í höndum ein-
staklinga eða hlutafélaga nema ein netja-
gerð, sem er nær eingöngu eign útgerðar-
manna, en er þó rekin í hlutafélagsformi.
Þess má geta, að Landsamband ísl. útvegs-
manna hefur um skeið starfrækt innkaupa-
deild fyrir útgerðarvörur, en til þessa hefur
aðeins litið brot af smáútgerðarmönnuni
keypt vörur sínar þar.
Af þvi, sem nú hefur verið sagt, má sja,
að samtök útvegsmanna eru nokkur, hafa
aukizt að undanförnu og eru að færast 1
auka, en þrátt fyrir það skortir mjög mik-
ið á, að þau séu komin í það horf, sem vera
þyrfti. Það skal tekið fram, að hér hefur
einkanlega verið rætt um samvinnu sma-
útgerðarmanna, samtök stórútgerðar-
manna eru traustari og þeim betur
stjórnað.
Ein er sú verstöð hér á landi, þar sem
samvinna útvegsmanna er miklu meiri og
traustari en nokkurs staðar annars staðar
og' má fullyrða, að hag útvegsmanna væri
yfirleitt betur komið en nú er, ef þeir
kynnu að meta þroskaða félagshygð að
sarna skapi og Vestmannaeyingar. Sanrtök
útvegsmanna þar eru að ýmsu leyti orðin
gróin, enn eru þau þó að leggja undir sig
ný lönd, þeim er beitt markvist að þvi að
skapa útgerðinni sem hagstæðasta afkoniu.
Engum fær dulizt árangurinn af þessu
samstarfi, er hirðir um að kynna sér hann,
og á þó vafalaust enn eftir að koma ótvi-
ræðara í Ijós, hversu mikilvægur hann
reynist útvegsmönnum í Eyjum. Ýmsir
lrafa orðið til þess að veita þessu samstarfi
athygli og færa sér reynslu þess í nyt, en
enn er því þó svo háttað um útvegsmenn i
niörgum verstöðvum landsins, að þeir kom-
ast ekki með tærnar, þar senr starfsbræður
l>eirra í Eyjum hafa hælana að þessu leyti-
Til þess að gefa útvegsmönnum víðs
vegar um land nokkra hugmynd um það,
hvernig útvegsmenn í Vestmannaeyjum
haga sínu samstarfi, skal nú vikið að
nokkrum þátturn þess i sérstökum grein-
um. Bátaábyrgðarfélag Vestmannaeyja var
fyrsti broddurinn að samstarfi litvegs-
manna þar, en það er elzt starfandi slíkra
félaga hér á landi og þar er vátryggingar-
málum vélbáta komið í bezt horf. Útvegs-
hændafélagið var næsta skrefið, en þaU
samtök hafa beint og óbeint hrint úr vör
l.ifrarsamlagi Vestmannaeyja, Olíusan1-