Ægir - 01.03.1979, Blaðsíða 29

þessi atriði eru lítt könnuð enn þann dag í dag.
dendingar - sem hafa haft spurnir af hinni
°venjulegu aðstöðu hér á landi til fiskeldis að
Pv* er varðar vatn, hráefni í fiskafóður og heil-
r|gði íslenskra laxa- og silungastofna - hafa hér
s|undum viðkomu fyrir forvitnis sakir og með fisk-
e dis-fjárfestingar í huga. En þeir verða lítils
'•sari, þó að þeir séu fræddir á því að víða fyrir-
unist heitt og kalt vatn. Þegar spurt er nánar um
smaatriði, verður okkur svarafátt. Það sem gera
Pari er einfaldlega skipuleg könnun á lindarvatni,
gu og köldu, einkum á þeim stöðum, þar sem
'skeldismöguleikar virðast álitlegastir. Jafnframt
P>'rtti að gera skipulega könnun á hugsanlegum
stöðum £ landinu fyrir sjóeldi á laxi. Ingimar
annsson, fiskifræðingur, hefur á vegum Fiski-
ags Islands gert mjög gagnlegar rannsóknir á
Qessu sviði í Hvalfirði og í Höfnum á Reykjanesi,
?8 sjóeldistilraun er nýlega lokið á Fáskrúðsfirði.
1 þessu
Stef;
sambandi má og geta þess að dr. Unnsteinn
ansson *tefur með mig sem samverkamann gert
ygljsverðar rannsóknir á Miklavatni í Fljótum
8 a Olafsfjarðarvatni, og eru skýrslur um þessar
viðnnsóknir í prentun eða í undirbúningi. Þá höfum
1 Ingimar Jóhannsson og Jónas Bjarnason gert
_ rar athuganir á volgu og köldu grunnvatni í
ývatnssveit og Kelduhverfi og á stöðuvatninu
„ 1 1 Kelduhverfi. Ofannefndar rannsóknir, sem
gefið a"3r ver'^ styrktar af Vísindasjóði, hafa
^mmtilegar og forvitnislegar niðurstöður,
^ munu örva og hafa áhrif á frekari rannsóknir
essu sviði. Ekki gefst þó tóm til að ræða þær hér.
3 E'disaðferðir.
SerrA te* fullyrða megi, að fyrir laxeldisstöð,
h[-t efUr nægilegt magn af eldisvatni með við-
va ,Vatns§æóum og lítil eða engin sjúkdóms-
iv amnl. sé laxeldi engum vandkvæðum bundið,
á h ' rem' sem þekking sú sem nú er fyrir hendi
reyeS?U sv'®i se skynsamlega hagnýtt. Mjög mikil
Vettvaa netur safnast tvo síðustu áratugina á þessum
^ ng> í norðlægum löndum austan og vestan
endantS^a^S'nS’ etnJcum Þvt er e'^‘ lax varðar,
t-d hf1- kann miklum mun viðkvæmari í eldi en
tölu] £lkja regnbogasilungur. Þær fáu og til-
land'6^3 Smau eldisstöðvar sem nú eru starfandi í
Vatn'nu eru flestar illa settar að því er kalt lindar-
þess Var^ar’ °8 er það væntanlega meginástæða
göne 3 • reJcstur þeirra reynist torveldur, og lax-
illa ^ra Þessum stöðvum reynast oft á tíðum
ægilegar kröfur um vatnsgæði hafa bersýni-
lega ekki verið gerðar, þegar þessar stöðvar voru
reistar. En nú eru menn reynslunni ríkari og vita
betur. Og sennilegt verður að telja, að með því að
hagnýta reynslu erlendra stöðva um reyndar og
öruggar eldisaðferðir, mætti tryggja hér á landi
framleiðslu hinna ágætustu laxgönguseiða, sem völ
yrði á á norðurslóðum.
4. Kynbætur.
Eins og önnur alidýr má að sjálfsögðu kynbæta
lax og silung. Brautryðjandastarf dr. Lauren
Donaldson, fyrrv. prófessor við ríkisháskólann í
Seattle í Bandaríkjunum, á þessu sviði er löngu
heimsþekkt og oft til þess vitnað. Sem dæmi um
árangur hans mætti nefna, að frá árinu 1944 til
1973 jók hann hámarksfjölda hrogna í regnboga-
silungi úr 2000 hrognum í rúmlega 27.000 hrogn.
Norðmenn hafa fyrir nokkru tekið til við kyn-
bætur á Atlantshafslaxi og hafa þegar náð mikil-
vægum árangri. Hér við land er meiri hluti þess
lax sem veiðist smálax, þ.e. lax sem dvaldist hefur
eitt ár í sjó og vegur að meðaltali 4-5 pund. Lax
sem dvalist hefur samfellt tvör ár í sjó er misstór,
allt upp í 24 pund og væntanlega niður í 8-10 pund,
en mér er ókunnugt um athuganir sem kunna að
hafa verið gerðar varðandi þetta atriði. Auðsætt
er að með skipulögðu úrvali mætti fá fram kyn-
fastan laxastofn eða stofna, sem dveldust 2 ár í sjó
og hefðu t.d. 15 punda meðalvigt. Þetta starf
er því miður ekki hafið hér á landi. Þó seilast
flestar eldisstöðvanna eftir stórvöxnum fiski til
undaneldis.
Arðsemi og framleiðslumöguleikar
Loks skulum við varpa fram tveim spurningum:
1) Hversu ábótasamt gæti fiskeldi orðið? og 2) Hve
mikil verðmæti gæti ísland skapað á þessu sviði?
Við skulum í þessu tilviki halda okkur við lax.
Bleikjuframleiðsla kann að eiga sér mikla framtíð
en sá er Þrándur í götu, að erlendir markaðir
fyrir þennan ágæta fisk eru enn ekki fyrir hendi.
Varðandi arðsemi laxeldis skulum við reikna með
hafbeit, enda þótt sjóeldi kynni einnig að reynast
ábótasamt, þar sem viðhlítandi aðstæður fyrir-
finnast. Um lax er það að segja, að aðeins stórar
framleiðslueiningar myndu reynast arðvænlegar,
enda myndu litlar einingar ekki skila umtalsverðu
búsílagi á þjóðhagslegum mælikvarða. Ekki sýnist
óvarlegt að gera ráð fyrir 12% endurheimtum lax-
gönguseiða, séu þau réttilega alin og með farin. Sé
ÆGIR — 145