Ægir - 01.03.1979, Blaðsíða 22

frá ammóniaki. Þar sem takmarkað vatn hindrar
slíkt er best að samtengja sem fæst eldisker.
Sérstök hreinsiáhöld, svo sem burstar og háfar,
þurfa að vera fyrir hvert ker, og þau verður að
sótthreinsa reglulega t.d. með joðefnum eða klór-
blöndu. Gæta skal varúðar í meðferð sótthreinsi-
efna. Lífræn efni eyða virkni þeirra mjög fljótt,
og því er nauðsynlegt að skola mestu óhreinindin
af áhöldunum með vatni áður en sótthreinsað er.
Þar eð þessi efni eru mjög hættuleg fiskum,
verður að endurtaka skolun áhaldanna í hreinu
vatni áður en þau eru notuð aftur. Eldisker
skulu að sjálfsögðu einnig sótthreinsuð í hvert
sinn sem þau eru tæmd. Um tjarnir gegnir
sama máli; skulu þær t.d. sótthreinsaðar með kal-
síum oxíði (CaO) eða kalsíum hídroxíði(Ca(OH)2).
Ef fiskarnir hafa gott vatn og nægilegt rými
í eldisstöð, þá er hægt að draga verulega úr sýkingar-
hættu. Á hinn bóginn getur það takmarkað svo
framleiðsluna að eldisstöðin beri sig ekki fjár-
hagslega. Því verður það að vera meðal fyrstu
verkefna í hverri eldisstöð að ákvarða hlutfallið
milli vatnsflæðis og ásetningar seiða í hverju
eldiskeri. Þetta hlutfall er mismunandi eftir eldis-
stöðvum, og tölur í töflum um þetta atriði er
einungis unnt að nota til viðmiðunar. Hlutfallið
á hverjum stað er fyrst og fremst háð gæðum vatns-
ins. Því er best að halda nákvæma skrá yfir hvert
ker þar sem athugað er: vatnsflæði, ásetning,
dánartíðni, fóðrun, vatnshiti; og ef hægt er grugg
og ammóníak svo og sýrustig vatnsins. Með því að
hafa mismunandi flæði og ásetningu í kerum ætti
að fást eftir nokkurn tíma mynd af því hversu
mikið beri að setja á.
Þeir gerlar sem að jafnaði tengjast t.d. ugga-
og tálknaskemmdum finnast nánast á öllum vatna-
svæðum, þótt í svo smáum stíl sé, að merki sýkingar
séu ekki sjáanleg á fiskum úti í náttúrunni. Þegar
fáeinir slíkir sýklar berast með vatni inn í eldis-
stöð, eiga þeir skemmri leið milli fiska. Auk þess
fjölgar þessum gerlum mjög ört í fóðurleyfum sem
vilja safnast fyrir, ef rennsli í kerunum er of
lítið. Óhóflegt grugg í eldisvatni, hvort sem það
stafar af fóðri eða það kemur inn með vatninu,
sest í tálkn fiskanna, veldur þar stöðugri ertingu
og eykur líkur á tálknasýkingu. Þau eldisker sem
algengust eru í íslenskum eldisstöðvum eru þannig
hönnuð, að vegna hringstreymis í þeim og hallandi
botns inn að miðju þar sem frárennslið er, eru
þau nánast sjálfhreinsandi sé vatnsrennslið hæfilegt.
Mest er hættan á tálknasýkingu í yngstu seiðunum
sem verið er að venja á fóður. Þetta stafar m.a-
af því, að mörg seiðin eru viðkvæm vegna fóðrunar-
vanda á þessu tímabili. Einnig er ásetning seiðanna
almennt mikil á þessu aldursskeiði því talið er að
slíkt örvi vöxt þeirra. Auk þess verður að stilla
vatnsrennsli í hóf vegna þess hve seiðin eru lítil*
sem aftur veldur því að fóðurleyfar safnast á botn-
Þess vegna er nauðsynlegt að gæta vel að fóðurgjöf-
slíkt er raunar sjálfsagt sparnaðratriði.
Sjúkdómsmeðferð: Engin meðferð er betri en sú
að búa alifiskunum slíkt umhverfi, að sýklar eig1
þar erfitt uppdráttar. Þetta kann hins vegar að vera
hægara sagt en gert.
öll lyfja- eða efnameðferð verður að byggjast
á sjúkdómsgreiningu. Gegn ýmsum einfruma
sníkjudýrum er setjast á roð og tálkn fiska svo
og sveppum og sumum tegundum gerla er böðun
fiskanna í ákveðnum efnablöndum helsta ráðið-
Því miður eru mörg þessara efna fiskunum varhuga'
verð í þeim styrkleika sem nauðsynlegur er til að
eyða sýklunum og eituráhrifin tíðast meiri í okkar
kalksnauða vatni en í kalkríkara vatni víða erlendis-
Þá fer val á efnum til böðunar eftir því hver
sýkillinn er. Formalín er t.d. iðulega notað gegn
einfruma sníkjudýrum á roði og tálknum. Sé hms
vegar um tálknasýkingu að ræða af völdum gerla
verður slík meðferð mjög hættuleg og rétt að lelta
annarra efna. Böðun skal því takmarka við nauð'
synlegustu tilfelli, og iðulega er hún nánast
gagnslaus ein sér ef ekki eru um leið bættir þe,r
umhverfisþættir sem til sýkingar leiddu.
og góðan aðbúnað. íslíku umhverfi berasl gerlar og sveppúfv ■
a ugga, þar sem þekjufrumur hafa irosnað burt, og valdafre*a
eyðingu og getur jafnvel leitt til dauða ftskanna. Hins vegor '1'
oflasl koma i vegfyrir slikar skemmdir með því að halda
kerum hreinum, sjáfyrir hcefilegu vatnsrennsli ogstilla dsetn",l
i hóf. Stöku tilfelli md þó rekja til nœringarskorts.
138 — ÆGIR