Ægir

Árgangur

Ægir - 01.03.1979, Blaðsíða 18

Ægir - 01.03.1979, Blaðsíða 18
Sníkjudýr á tálknum og á roði fiska valda þar sárum, sem greiða gerlum, veirum og sveppum leið. Stöðug erting af völdum sníkjudýranna á tálknum leiðir til offjölgunar þekjufrumna og aukinnar slímmyndunar, en þetta hvort tveggja hindrar loftskipti, svo að fiskarnir kafna. Lífsferill sníkjudýranna er breytilegur eftir teg- undum. Sumum einfrumungum fjölgar einfaldlega við endurtekna skiptingu og berast þeir svo með vatni beint milli fiskanna. Margir þeirra deyja fljót- lega ef of langur tími líður áður en þeir finna sér nýjan fisk. Aðrir einfrumungar mynda dvalastig, sem gerir þeim kleift að lifa af um skeið, jafn- vel nokkur ár, við óhagstæð skilyrði utan fiskanna. Hjá enn öðrum sníkjudýrum, t.d. bandormum og ögðum, er lífsferillinn flóknari og verða þau að berast á ákveðnu þroskastigi í önnur dýr til þess að geta lokið honum. Þau sníkjudýr sem ætla má að valdi tíðast vand- kvæðum í íslenskum eldisstöðvum þar sem ferskt vatn er notað, eru einfrumungar, sem setjast utan á roð og á tálkn. Laxalýs (krabbadýr) eru meðal sníkjudýra er sýkja laxa meðan þeir dveljast í sjó. Kvendýrin mynda nokkur hundruð egg sem klekjast út í sjón- um. Lirfurnar hafa tvisvar hamskipti og sýkja ekki laxana fyrr en að þeim loknum. Á löxunum þroskast þær áfram uns fullorðinsstigi er náð. Finni lirfurnar hinsvegar engan fisk stöðvast þroski þeirra og þær deyja. I Noregi hefur laxalúsin valdið talsverðu tjóni í sjóeldi og er ekki óalgengt að fjöldi þeirra á hverjum fiski sé yfir 300. Meira að segja hafa fundist einstakir fiskar með yfir 2000 laxalýs. Ætla má að einnig hér á landi geti laxalús gert usla í sjóeldi. Sést hún oft á roði nýgenginna laxa í íslenskum ám. Gerlar: í fersku og söltu vatni er jafnan fjöldi gerlategunda, og úr því umhverfi afla þær næringar- efna sér til viðhalds og fjölgunar. Margar hverjar hafast við í slími utan á roði og tálknum fiska og í meltingarvegi þeirra. Langflestar eru þessar gerla- tegundir hættulausar heilbrigðum fiskum, en sumar geta þó valdið mjög alvarlegum sýkingum, einkum ef streitu gætir hjá fiskunum. Dæmi um slíka sýkla eru t.d. gerlar sem valda sporð- og uggaroti og tálknaveiki. Þá geta og aðrar slíkar gerlategundir valdið blóðeitrun og skemmdum í innri líffærum og sárum á húð. Vibrio anguillarum tegundin t.d. finnst iðulega í meltingarvegi sjávarfiska af ýmsum tegundum þótt heilbrigðir virðist. Þrátt fyrir það er þessi gerlategund talin einn alvarlegasti sýkillinn sem við er að etja í sjóeldi laxfiska. Getur dánar- talan farið yfir 50%, einkum meðal ungra fiska. Svo virðist sem sjúkdómsins verði helst vart í laxfiskum þegar streitu gætir hjá þeim og sjávarhiti er orðinn meiri en 10-11°C. f fersku vatni hefur sjúkdómsins stöku sinnum orðið vart, einkum meðal alifiska sem fóðraðir eru á hráum sjávarfiskum. Að minnsta kosti þrjár af þeim gerlategundum, sem valda sjúkdómum i fískum, hafa svo sérstakar næringarþarfir að fjölgunar þeirra er ekki að vænta nema í vefjum fiskanna. Sýktir fiskar eru því að lík' indum einu smitberar slíkra gerlategunda í náttúr- unni. Dæmi um þetta er Corynebacterium-legund sú, er veldur nýrnaveiki í laxafiskum, og Aeromort- as salmonicida, er veldur kýlaveiki. Veruleg afföll verða oftast á alifiskum og villtum fiskum sem sýkjast af þessum gerlategundum. Sjúkdómsmynd kýlaveikinnar fer m.a. eftir snút' mætti gerlastofnsins, aldri fiskanna og hita vatns- ins. Mjög ung laxaseyði deyja oft snögglega án ein- kennandi sjúkdómsmyndar, en í eldri fiskum ma fremur vænta þess að sjá blæðingar á roði ásamt hrúðurkenndum kýlum, sem veikin dregur nafn sitt af. Nýrnaveikin er hæggengur sjúkdómur, svo að fiskarnir eru tíðast orðnir nokkuð vaxnir áður en verulegs dauða fer að gæta. Streita flýtir þó gangj sjúkdómsins; t.d. deyja mörg lítt sjúk laxaseiði skömmu eftir að þau ganga til sjávar. Oft sjást engin ytri merki sjúkdómsins; en stundum koma fram sjúklegar breytingar t.d. á roði, svipaðar þeim sem vart verður af ýmsum öðrum orsökum- Við stórsæja skoðun innri líffæra sjást oft gra' leitir eða hvítleitir bólguhnútar, einkum í nýrum- milti og lifur. Nákvæm greining sýkils staðfesth sjúkdóminn, eins og títt er um smitsjúkdóma. Laxalýs sjást ofl á húð nýgenginna taxa i íslenskum ám en de)Ja fljótt eftir að íferskt vatn erkomið. Lýsnargeta valdið verulegun' sárum á húð fiskanna, en síðan greiða þau öðrum sýklum leH>' Jafnframt gera sárin fiskunum erfitl fvrir um stjórn á líkattlS vökvum og söltum. 134 — ÆGIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Ægir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.