Ægir - 01.04.1980, Síða 21

Guðni Þorsteinsson:
Humarvörpur
Til skýringar á fyrir-
sögninni skal tekið fram,
að hér er átt við botn-
vörpu til veiða á letur-
humri (Nephrops norwegi-
cus). Að mestu leyti verð-
ur fjallað um íslenskar
vörpur og þróun þeirra,
en lítillega verður þó
drepið á gerðir sem út-
lendingar nota við veiðar
á þessari tegund.
Humarvörpur eru mjög sérstæðar á meðal ís-
e°skra botnvarpa að því leyti, að þær veiða ekki
aðeins niður að botni heldur dálitið neðar. Við aðrar
^eiðar vill þetta stöku sinnum brenna við en þá fyrir
anleysi eða þekkingarskort á togslóðinni. Hljótast
af þessu margs konar vandræði, sundurtætt neðra
yrði vegna grjóts eða kórals eða hálffullt troll af
°stl eða drullu eins og stundum vill brenna við við
r®kjuveiðar. Humarafli verður þó óvíða verulegur
nema nokkuð sé plægt niður í botninn en stundum
er bess þó ekki þörf og fæst stöku sinnum nokkur
afli- Þótt notaðir séu bobbingar á fótreipið.
Humarvörpurnar draga mjög dám af hinni sér-
stæðu veiðiaðferð að fiska neðan við botninn. Er
Pað fyrst að nefna, að trollin eru dregin á höfuð-
lnunni og er þar átt við, að dráttarátakið komi að
^erulegu leyti á höfuðlínuna. Notuð er sérstök að-
erð til að tákna tölulega, hvernig trollið er dregið.
r bar um að ræða hlutfallslega lengd höfuðlínu
m'ðað við fótreipið, þar sem tillit er tekið til lengdar
Paksins (skversins, miðnetsins). Vegna þaksins
j'erður fótreipið jafnan lengra en höfuðlínan. Sýnist
Pa eðlilegt að lengdarmunurinn sé tvöföld lengd
Paksins. Slík troll eru vissulega til en þó er algeng-
ara, að munurinn sé nokkru minni, oft um 1.8 sinn-
01 baklengdin. Fyrir humartrollin er þessi tala
nrn 2.2 og hefur mér ekki tekist að finna hærri tölu
L?tr erfend troll, þrátt fyrir nokkra leit í ýmsum
. ? „Um‘ Þetta mikla dráttarátak á höfuðlínuna að
1 tölu leiðir svo til þess, að fótreipið verður það
slakt, að það nær að sökkva undan eigin þunga nið-
ur í leirbotn þann, sem togað er á. Ef meira átak væri
á fótreipinu, myndi það frekar dragast upp frá botn-
inum.
Nú hefur verið gengið svo frá málum, að fótreipið
er í stakk búið til að plægja botninn en þá verður að
útbúa það þannig, að það gegni því hlutverki sem
best. Fótreipið er úr stálvír sem kyrfilega er vafinn
tógi, svo að úr verður göndull mikill, sem orðið
getur býsna þungur, þegar drulla sest í. Ekki er þó
látið þar við sitja heldur er keðjum auk þess hlunkað
ágöndulinn, eftir þvísem þurfa þykiroggeturverið
staðbundið hvað hentar í því efni.
Ekki þykir heldur góð latína að setja of mikið flot
á höfuðlínuna. Er oftast látið nægja að nota 11
kúlur að vísu stórar nokkuð eða 200 mm að þver-
máli.
Eins og sést á meðfylgjandi teikningu er lögun
trollsins allsérstæð að því leyti, að vængirnir eru
hlutfallslega mjög langir. í fljótu bragði mætti ætla
að þetta væri til þess að glenna trollið út á breiddina.
Eigi er það þó tilfellið. Varhugavert eraðnotamjög
stóra hlera til þess að glenna trollið út, þar sem fót-
reipið myndi þá ekki geta skóflað humrinum eins vel
inn ítrollið. Breiddinámillivængendaídrættierþví
minni en lag trollsins gefur tilefni til að ætla. Þá er
trollið torglennt vegna þunga, auk þess sem það
dregst meira og minna á kafi í drullu. Þá verður að
gæta þess að toga ekki of hratt, þar sem þá verður
hætta á, að fótreipið dragist yfir humarinn áður en
hann skefst upp úr botninum.
Ekki hefur lag trollsins tekið miklum breytingum
frá því að þessar veiðar hófust hér við land. Vængja-
lengdin hefur þó verið nokkuð misjöfn. Upphaflega
var höfuðlínan um 25-30 m en hún lengist þó smám
saman, enda fóru stærri og kraftmeiri skip smám
saman að taka þátt í veiðunum. Árið 1967 var al-
gengt, að höfuðlínan væri 30-40 m en síðar komu
enn stærri troll í notkun með allt að 60 m höfuðlínu
en þó er sjaldgæft að hún sé lengri en 55 m. Lengi vel
var regla að 180 upptökur væru fremst í hvoru belg-
byrði. Nú er algengara, að upptökurnar séu 200 eða
220, einkum á stærri bátunum. Því hefur heyrst
fleygt, að meiri humar veiðist, þegar belgurinn er
víðari en þó segja aðrir, að einkum veiðist meiri fisk-
ur í víðu belgina.
Úr því að minnst er á fisk, þá verður það ekki
þagað í hel, að meirihluti aflans að magni til er fisk-
ur. Ekki leggja menn sig þó mjög fram um það að fá
fisk, þar sem humarinn er margfalt dýrari. Þó eru
dæmi um það, að menn hafi dýpkað vængina nokk-
ÆGIR — 197