Ægir - 01.06.1980, Qupperneq 11

- r'r Norðurlandi var á sama hátt óhagstætt eins
á undangengnum hafísárum eftir 1964, þ.e. selta
1 yfirborðslögum var vel undir 34.7 ° oo (3. mynd).
Síðan 1969 eru athuganir á ástandi sjávar í
ustur-íslandsstraumi á ýmsum árstímum fastur
1 Ur sjórannsókna á Hafrannsóknastofnuninni og
*-'r reyndar fylgst með þessum athugunum innan-
ands sem utan. Breytilegt ástand sjávar í straumn-
Urn ^efur ekki aðeins haft áhrif á lífsskilyrði í
sJ°num um öll norðurmið (7, 8, 9, 10), heldur
stendur það einnig í nánu orsakasambandi við t.d.
Júpstrauma á Norður-Atlantshafi í (11, 12) og
^eðurfar og veðurfarsbreytingar á norðanverðu
tlantshafi og í nálægum löndum ef ekki víðar (13,
•4,15).
^ér á eftir verður hinum árstíðabundnu athug-
unum í Austur-íslandsstraumi síðan 1969 lýst og
U'nn‘g yerður reynt að draga ályktanir af þeim um
1 yrði fyrir hafís í sjónum á norðurmiðum 3. og
• mynd og myndir og töflur í (10)).
^estur-, norður og austurís
I ^yrst verður þó hugað lítið eitt að skiptingu
^sins hér við land eftir svæðum í vesturís, norðurís
8 nusturís (16). Vésturísinn nær frá Vestfjarðar-
miðum og Horni að Grímsey. Þetta er algengasta
ískoman og er hún nærri árviss og háir stundum
siglingum um skamman tíma, sérstaklega fyrir
Horn og á Húnaflóasvæðinu. Norðurís er þegar ís-
röndin teygist austur með Norðurlandi og vindar
tæta úr jaðri meginíssins og flytja gisið ísrek upp
að miklum hluta Norðurlands, þar sem myndast
getur samfelld breiða við ströndina. Siglingar fyrir
Norðurlandi verða erfiðar og teppast um tíma.
Austurís er þegar tunga af þéttum ís teygir sig til
austurs út úr meginísnum á svæðinu milli Sléttu
og Jan Mayen. Þessi tunga fylgir Austur-íslands-
straumi og rekur suður með Austfjörðum ogjafnvel
alla leið inn á Faxaflóa, en þá er ástandið óvenju
slæmt, enda fátítt (17). Austurís getur komið með
norðurís, eða einn sér, og hin miklu ísaár við
ísland byggjast á samtíma komu norður- og austur-
íss. Það er þetta síðast nefnda ástand sem er til
athugunar hér á eftir.
Niðurstöður
Yfirleitt er kaldast í sjónum hér við land í febrúar-
mars. Þá eru efri lög sjávarins oftast jafnblönduð
niður á nokkurt dýpi vegna vetrarkælingar. Seltan
í yfirborðslögum sjávarins er á þessum árstíma
einnig jafnari og öruggari eða dæmigerðari mæli-
kvarði fyrir ástand sjávar en á sumrin, þegar lag-
skipting er mikil í sjónum. Hér á eftir verður því
einkum vísað til vetrarathugana (3, 10) auk vor-
mælinganna (2, 10), sem eiga sér lengri sögu eða
samfellt aftur að 1948. Eins og áður sagði, þá ræður
úrslitum um nýísmyndun á athugunarsvæðinu (1.
mynd) hvort seltan í yfirborðslögum sé meiri eða
minni en 34.7 "«i . Nú skal bent á 3. mynd.
Áður var fjallað um vetrarathuganir áranna 1969-
1971. Veturinn 1969 var seltan lág og hafísinn að
vori mikill, en veturna 1970 og 1971 varseltan hærri
en 1969 (4. mynd), en samt ekki eins há að vori eins
og var fyrir ísaárin svonefndu upp úr 1964. Hafís við
landið árin 1970 og 1971 var einnig meiri en á árun-
um 1948-1964, en þó ekki sambærilegur við ísaárin
1965, 1967, 1968 og 1969 (6, 26, 27). Síðla vetrar
1972 var seltan í Austur-íslandsstraumi svo enn
hærri en 1970 og 1971, eða nær 34.8 «<> , og að
vori fór hún ekki niður fyrir 34.7 0 °« . Seltu-
gildin vorið 1972 voru líkari ástandinu fyrir ísaárin
en mælst hafði síðan 1963. í samræmi við þessar
niðurstöður gætti hafíss ekki við landið 1972. Þetta
hagstæða ástand í sjónum hélst að nokkru leyti bæði
1973 og 1974, enda var lítill hafís þessi ár. Þessi
ÆGIR — 315