Ægir - 01.06.1980, Blaðsíða 16

Inngeislun frá sól gæti breyst af fleiri en einni
ástæðu. Útsend orka gæti verið eitthvað breyti-
leg, fjarlægðin milli sólar og jarðar kynni að
breytast eitthvað umfram þær reglulegu breytingar
sem vitað er um, óþekkt efni í geimnum gæti dregið
úr geislun, og geislanám í lofthjúpnum eða endur-
varp geislunar frá lofthjúp og yfirborði gæti einnig
tekið breytingum.
Áhrif mannsins
Auk stöðugrar leitar að hinum náttúrulegum or-
sökum veðurfarsbreytinga hafa vísindamenn nú í
fyrsta skipti orðið að takast á við þá áleitnu spurn-
ingu, hvort maðurinn sé með athöfnum sínum
farinn að hafa áhrif á veðurfar jarðar, eða hvort
aðgerðir manna nú á tímum gætu síðar haft afdrifa-
ríkar afleiðingar í för með sér sem ekki verður
ráðið við þegar þar að kemur. Þessi nýju viðhorf
má auðvitað rekja til þeirrar tæknibyltingar og iðn-
væðingar sem orðið hefur á tiltölulega skömmum
tíma, og hefur m.a. leitt til þess að út í lofthjúpinn
berast margvísleg efnasambönd og ryk, sem raska
þvíjafnvægi sem fyrirer. Hérerekkitómtilaðræða
þessi vandamál að marki, en þó verður vart hjá því
komist að minnast aðeins á koldíoxíð (koltví-
sýring) og áhrif þess.
Áhrif koldíoxíðs
Flestir eru sammála um að líklegustu áhrif
manna á veðurfar í framtíðinni tengist lofttegund-
inni koldíoxíð (CO2). Koldíoxíð hefur nokkur áhril
á hitafar í lofthjúpnum, þar eða það nemur í sig
hluta af langbylgjuútgeislun frá jarðaryfirborði,
sem að öðrum kosti hyrfi út í geiminn. Aftur á móti
hindrar það ekki að ráði inngeislun frá sól. Áhrif
koldíoxíðs eins út af fyrir sig eru því á þá lund að
aukning þessarar lofttegundar myndi Jeiða til
hœkkandi hita við yfirborð.
Nú er vitað að magn koldíoxíðs í lofthjúpnum
eykst smám saman, einkum vegna gífurlegs og si-
vaxandi bruna á kolum og olíu, en einnig vegna þess
að sífellt gengur nú á skóglendi jarðar sem notar
mikið af koldíoxíði og bindur það. Á fyrri hluta
þessarar aldar töldu ýmsir að þarna væri fundm
almenn skýring á veðurfarsbreytingum, og renndi
það stoðum undir kenningu þeirra, að frameftit
öldinni hækkaði hiti nokkuð almennt. Síðar fór hiti
aftur á móti heldur lækkandi en magn koldíox-
íðs hélt áfram að aukast, og þar með stóðst su
kenning varla lengur. Enginn efast þó um
aukning koldíoxíðs kunni smám saman að hafa em-
hver áhrif á hitafar. Þau áhrif verða þó ekki veruleg
fyrr en eftir alllangan tíma, því að fjarri fer að alh
Hitabreytingar i Reykjavík í tæpa eina öld , 1881 - 1979.
Hiti einstakra óra og 5 á ra me&altöl.
320 — ÆGIR