Ægir - 01.06.1980, Page 19

Niðurlag
Af því sem hér hefur verið rætt má ráða að
Veðurfar getur sveiflast milli nokkuð víðra marka á
tútölulega stuttum tímabilum. Slíkar breytingar
Nerða hins vegar ekki sagðar fyrir með neinni
t’issu á grundvelli núverandi þekkingar. Einn
ovissuþáttur hefur svo bæst við þá sem fyrir voru,
Par sem eru hugsanleg áhrif manna á veðurfar, og
*>tur það t.d. að vekja athygli að áhrif koldí-
0Xlðs á hitafar yrðu einmitt mest á norðlægum
s óðum, í grennd við okkur.
Það er umhugsunarefni fyrir íslendinga að á því
tirnabili sem tækniþróun hefur verið hvað örust á
0 'um sviðum þjóðlífs hefur að mestu ríkt hér
°venjulegt hlýviðrisskeið. Ekki er raunsætt að
re'kna með að svo verði til frambúðar, enda þegar
0r >n nokkur breyting á.
, n þótt ekki sé vitað hvað framundan er, veitir
Pe king á veðurfari landsins upplýsingar um, innan
,Vaða marka veðrátta sveiflast og geta menn þá
er'ð viðbúnir því að takast á við hana eins og
Un verður óblíðust. Rannsóknir á samhengi
e Urs, annarra umhverfisþátta og auðlinda til
ands og sjávar skapa svo grundvöll fyrir skipu-
ega nýtingu gróðurs, fiskstofna og orku.
Dr. Þór Jakobsson, veðurfræðingur:
Hafis nær og fjær
Inngangur
Landsins forni fjandi,
hafísinn, hefur til skamms
tíma mátt sín betur í þús-
und ára glímu íslendinga
við frosthörku þessa of-
jarls úr ríki náttúrunnar.
Þarf ekki lengi að leita í
bók Elannesar biskups
Finnssonar, Mannfækkun
af hallærum (Almenna
bókafélagið, 1970), til þess
að finna dæmi um áhrif
hafíss á mannlíf á íslandi. Til dæmis:
„Árið 1261 var hafís umhverfis allt ísland, var
þá mikill vetur og felldu menn mjög fé sitt“. Og
annað dæmi: „Eigi leið lengi áður en mannfall af
dýrtið kom að nýu, þvi 1319 vóru hafísar fyrir
Austfjörðum og Síðunni, en 1320-vorið kallað
ísa-vor, og 1321 óáran mikið, svo bæði þau ár dóu
menn víða úr sulti“. Og enn: „1605 var harður
vetur og hafís kringum allt land að Grindavík.
Hvað aumt þá hafi verið ástand manna á meðal, er
auðséð af bónarbréfum fslendinga til Kristjáns
konungs fjórða 1602 og 1604“.
„1683 lá hafís með öllu Norðurlandinu lángt
fram á sumar, svo hvörgi sást útfyrir hann af hæstu
íjöllum, og eptir sumarmál rak hann að austan
suður með öllu landi allt í Grindavík, hindraði
hann þar róðra“.
„Hafís kom fyrir Norður- og Austurland þ. 16.
Martii 1782 og lá lángt fram á sumar; varð hann
að venju orsök til margfaldrar óáranar. Uxu þá enn
við þetta skuldir manna til kauphöndlunarinnar.
Á harðlendi varð mesti grasbrestur og í Þing-
eyar-þíngi gras svo lítt sprottið, að á 8 bæum á
Lánganesi urðu ekki hærð tún. Hafísar hindruðu
kaupskipið frá að hafna sig; og nokkrir menn gengu
frá heimilum sínum“.
Síðustu 200 árin hefur hafísinn haldið hætti