Ægir - 01.11.1981, Blaðsíða 13

vinnuafli og að hvert byggðarlag búi um það bil að
sínu (5.2).
Kröfur um aðbúnað á vinnustað og önnur kjara-
atriði munu í bili hafa aukin útgjöld í för með sér
fyrir fiskvinnslufyrirtæki og jafnvel neyða sum
fyrirtæki til að hætta rekstri en til langs tíma litið
verður bætt aðstaða til þess að fyrirtækjum helst
betur á góðu vinnuafli (5.3).
Starfsfólki í sjávarútvegi (sjómennsku og fisk-
'ðnaði) mun tæplega fjölga mikið úr því sem nú er.
Hins vegar er þess að vænta að ýmis tæknibúnaður
tnuni gera störfin meira aðlaðandi og eftirsóknar-
verðari (5.4).
Lokaorð
Hér að framan er sjávarútveginum skipt í tjóra
höfuðþætti: Auðlindir, veiðar, vinnslu og mark-
aði, auk þess, sem nokkuð er fjallað um félagsleg
a'riði, er tengjast sjávarútvegi. Ástæða þessarar
amfjöllunar er sú, að félagsleg sjónarmið hafa
verið og verða væntanlega mjög ríkjandi varðandi
alla framvindu í gre'ininni.
Ef litið er á ferilinn frá auðlindum til markaða er
auðsýnt, að einungis er hægt að hafa takmörkuð
áhrif á tvo þessara meginþátta. Hámarksafrakstur
auðlindanna til lengri tíma litið er nokkurn veginn
Þekktur. Það má eflaust auka þennan afrakstur
eitthvað með hagfelldari nýtingu, frá því sem nú
er> en það skiptir varla sköpum. Á hinum endan-
unr erum við háðir myndun ákveðins markaðs-
verðs, sem við fáum litlu um ráðið. Möguleikarnir
t'l að fá hærra verð eru fyrst og fremst fólgnir i
því, að sannfæra kaupendur um að okkar fram-
ieiðsla sé betri en annarra. Til að það takist þarf
taunverulegur gæðamunur að vera fyrir hendi og
'taupendur þurfa að sjá sér hag í því, að greiða
ateira fyrir betri vöru. Þetta hefur tekist vel í ýms
Urii tilvikum, en í öðrum miður.
Sameiginlega setur þetta athafnafrelsi veiða og
vinnslu þær efnahagslegu skorður, sem nauðsyn-
'egt er að þessar greinar lagi sig að, eigi að vera
^agrænt vit í starfseminni. Þessar skorður eru í
t°rmi raunvirðis sem fæst fyrir afurðirnar. Innan
’ttarka þessa raunvirðis verður að halda raunkostn-
abi, þar með talið ásættanleg laun þess fólks, sem
við sjávarútveginn starfar og nauðsynlegur fjár-
^agnskostnaður. Það er langt frá að þessa hafi
verið gætt. Við heyrum a.m.k. þrisvar á ári hverju
að vinnslan sé rekin með x'Vo halla og útgerðin
Mynd 3. Karfaflökunarvél (Ljósm. Ingimundur Magnússon).
þurfi að fá y% hærra verð til að standa á núlli.
Stofnað hefur verið til raunkostnaðar sem er hærri
en raunvirði það sem afurðirnar skila. Til að leysa
málið er búið til sýndarvirði með tekjutilfærslum í
einu formi eða öðru. Þetta dugir skammt eigi ekki
að skerða lífskjörin í landinu. Þetta er staðreynd,
sem neitað hefur verið að horfast í augu við. Raun-
kostnaður er hækkaður og vítahringurinn verður
sífellt þrengri.
Á umliðnum árum hefur aflaaukning og tiltölu-
lega hagstætt verðlag komið í veg fyrir að ástandið
yrði óbærilegt. Fari hins vegar i hönd skeið stöðn-
unar í afla, sem raunhæft er að gera ráð fyrir i ljósi
þess að flestir okkar nytjastofnar verða að teljast
fullnýttir eða mjög nálægt því, auk stöðnunar í
verðlagi (raunverði), sem ætla má að verði í ljósi
harðnandi samkeppni og aukins framboðs á mörk-
uðum sem eru leiðandi í verðmyndun, blasir við
stöðnun í sjávarútveginum. Verður því enn meiri
nauðsyn á að hagrænt viðhorf verði rikjandi við
ákvarðanir um framvinduna.
Kemur þarna tvennt til: Aukning framleiðslu-
verðmcetis úr gefnum aflafeng og lækkun tilkostn-
aðar við öflun og vinnslu. Til að auka framleiðslu-
verðmætið eru ýmsar leiðir: Aukin aflagæði, bæði
með betri meðferð og veiðum á þeim tima, sem
fiskurinn er afurðamestur, bætt nýting afla bæði
með aukinni nýtingu í vinnslustöðvum og nýtingu
hráefnis, sem nú er hent; jöfnun aflaframboðs,
þannig að vinnslustöðvar geti ætíð valið besta
ÆGIR — 589