Ægir - 01.11.1981, Blaðsíða 22

Mér virðist að það séu til tvær nothæfar aðferðir
til þess að meta hver væri æskilegasta stærð flot-
ans í dag. Önnur aðferðin er sú að taka eitthvert
ákveðið timabil í fortíðinni, þegar veiðar voru
óhindraðar, og færa það fram til dagsins í dag,
með þeim breytingum sem orðið hafa. Hin aðferð-
in er sú að reyna að meta þær hindranir sem settar
eru á flotann í dag.
Ég leyfi mér að velja tímabilið í kringum 1970 til
viðmiðunar sem tímabil óhindraðra veiða. Á þeim
árum var afli mjög misjafn þrátt fyrir lítt breytta
stærð veiðflotans og þrátt fyrir það að engar
hindranir voru lagðar á veiðarnar. Og þessi nátt-
úrulegi mismunur er einmitt eitt af því sem verður
að taka tillit til. í árslok 1969 var fiskveiðiflotinn
76 þúsund lestir, en samkvæmt þeim mælingaregl-
um sem nú gilda hefur hann sennilega verið.61 —
63 þúsund lestir. Núna er flotinn sennilega nálægt
106 þúsund lestum.
Þær breytingar sem orðið hafa síðan í árslok
1969 og taka verður tillit til eru þessar helstar:
1. Stækkun efnahagslögsögunnar, en því hefur
fylgt aflaaukning sem leiðir af sér þörf á stærri
fiskveiðiflota
2. Vinnuaðstaða skipshafnar hefur aukist og
batnað. Það þýðir stækkun flotans án þess að
veiðimagn aukist í beinu samhengi
3. Allt aðrar kröfur eru nú gerðar til frágangs á
fiski um borð í veiðiskipi, þannig að nú þarf allt
að þriðjungi stærra skip, eða jafnvel enn
stærra, til þess að rúma sama veiðmagn og
áður.
4. Nokkuð hefur verið um það að minni bátar hafi
verið endurnýjaðir með stærri bátum út frá
öryggissjónarmiðum eingöngu, en ekki afla-
sjónarmiðum.
5. Fiskileitartækni hefur fleygt fram og haft í för
með sér aukna veiði miðað við stærð flotans.
6. Veiðitækni og gerð veiðarfæra hefur einnig
verið í mikilli framför og hefur það einnig haft1
för með sér að minni þörf hefur verið á stærri
flota.
7. Fjölmörg þeirra skipa sem bæst hafa í flotann
hafa miklu meiri veiðigetu árið um kring, en
þau skip sem fyrir voru.
Þegar þessar breytingar eru skoðaðar og metnar
hver fyrir sig og síðan metnar í heildarsamhengi
verður niðurstaðan sú að æskileg stærð fiskveiði-
flotans nú og um næstu framtíð sé nálægt 90 þús-
und lestum, eða í hæsta lagi 95 þúsund lestir. Flot-
inn þurfi því að minnka um 10 — 15%. Sé ntálið
skoðað eftir hinni leiðinni þ.e. út frá þeim hindr-
unum sem lagðar eru á flotann hygg ég að niður-
staðan verði mjög svipuð. En hafa verður þá i
huga að héðan í frá munu jafnan verða einhverjar
hindranir settar á veiðar. Aðallega verður nauð-
synlegt að draga úr afla á þeim tímum þegar mest
aflast.
Fram til loka þessa áratugs ná veiðiskip, sem
samtals eru 18 þúsund lestir, 30 ára aldri. Búast ntá
við að eðlileg úrelding sé mjög nálægt þeim mörk-
um. Til þess að flotinn hafi náð eðlilegu jafnvægí i
lok áratugsins má því ekki fara fram nein umtalS'
verð endurnýjun, eða í hæsta lagi u.þ.b. þriðjung'
ur af úreldingunni. Þá endurnýjun virðist eðlileg'
ast að takmarka eingöngu við þá röskun á hra-
efnisöflun sem óhjákvæmilega verður á einstöku
stöðum. Æskilegast væri að endurnýjunin verði i
innlendum skipasmíðastöðvum. En til þess að svo
megi verða er nauðsynlegt að endurskipuleggja
starfsemi þeirra og veita styrki til skipasmíða 1
svipuðu magni og gert er í nágrannalöndum okkar-
í öllu því sem að framan hefur verið sagt og
reiknað út er gert ráð fyrir að reglur um nýtingu
efnahagslögsögunnar séu endurskoðaðar og réttur
skipa til veiða innan hennar sé jafnaður. Það geng'
ur ekki til lengdar að gera rekstur þeirra skipa, sern
út frá öllum sjónarmiðum er hagkvæmastur, óhag'
kvæmari en rekstur skipa sem í raun eru verr til
rekstrar fallin.
Það er vafalaust hægt að reikna út að okkur
dygði 20—30 þúsund lesta veiðifloti ef við þyrftuá1
ekki að hugsa um neitt nema veiðarnar og að landa
598 — ÆGIR