Ægir - 01.12.1982, Side 29

lögum til endurbóta. Skýrsla þessi var samin eftir
rækilega úttekt og var kynnt sem trúnaðarmál á
fundi með fulltrúum hagsmunaaðila í sjávarútvegi
í síðustu viku. Þótt efni skýrslunnar sé að nokkru
leyti trúnaðarmál, get ég þó upplýst, að ástand
ferskfiskmats er því miður mjög slæmt. Matsnið-
urstöður eru það óáreiðanlegar, að ekki er unnt að
byggja á þeim samanburð á gæðum afla eftir
veiðarfærum, stöðum, árstímum, landshlutum
o.fl. Nafni minn Blöndal skrifaði nýlega ágæta
grein í Ægi um tjón það, sem skapast vegna
skemmda á hráefni. Hann reiknaði út, að tjón
vegna gallaðs hráefnis gæti numið um 200 milljón-
um á ári, og byggði hann þá útreikninga sína á
matsniðurstöðum, en eins og áður getur, eru þær
með öllu óáreiðanlegar og endurspegla gæði hrá-
efnisins aðeins í hluta tilfella. Sennilegast er, að
tjónið sé mun meira.
Þegar hráefnisgallarnir koma fram á afurðum,
hafa þeir í sumum tilfellum margfaldast hvað
þýðingu og tjón varðar. Sem dæmi má nefna, að
úttekt á vegum Handbókar um fiskvinnslu og fisk-
mat, sem nú er verið að vinna að á Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins, sýnir, að milli 70 og 80“7o
af göllum í saltfiski á Reykjavíkursvæðinu á vertíð
1982 stafar frá hráefninu með nokkuð óyggjandi
hætti.
Bætt hráefnisgæði.
Þegar rætt er um endurbætur á gæðum hráefnis,
koma óteljandi atriði til greina. Stytting togtíma
og útivistartíma, net höfð takmarkaðan tíma í sjó,
blóðgunarkör fyrir vafasaman fisk, rétt ísun og
lögn í kassa, minni geymslutimi í landi og betri
ísun o.s.frv. í raun vita sennilega velflestir, hvað
þarf að gera til þess að sem bestur fiskur fáist und-
ir hnif. Vandamálið er aftur á móti það, að flest
atriði, sem til bóta horfa, kosta annaðhvort pen-
inga beint eða leiða til minni afla. Ennþá önnur
atriði má lagfæra með hirðusemi og natni, en slíkt
kostar líka eitthvað yfirleitt. Þegar rekstur stendur
í járnum eða er með tapi, er augljóst, að oft er erf-
itt um vik. Hinsvegar má vera ljóst, að aukin sölu-
verðmæti afurða ættu að koma á móti kostnaði
við endurbætur í gæðum hráefnis. En stundum er
leiðin löng frá seljendum fersks fisks til tekna af
afurðasölu, svo erfitt er að átta sig á því, hvernig
það kemur seljendur fisks til góða.
Mér virðist útilokað að ætla sér að binda öll þau
atriði í reglum, sem geta orðið fiski til óþurftar.
Slíkt er dæmt til að mistakast. Eðlilegasta leiðin er,
að fiskverð miðist alfarið við hráefnisgæði, þ.e.
endurspegli nákvæmlega verðmæti fisksins fyrir
fiskvinnsluna. Þá finna menn beint fyrir því, þegar
ÆGIR —637