Ægir - 01.06.1985, Blaðsíða 9

bá höffs ka s 08 kartaflna' en
garöan, Vfnð gerðir tuttu8u
víkno n<fanfarin þrjú áríGrinda-
stærö V°rU heir 1faðmarað
CrinH Sfm botti me^ bví stærsta.
tekiðh' 'n^ar ðafa fe§ins hendi
sitt ge^Sarinýbreytniámatborð
Urinnna||tratt fyrir Þetta var útveg-
erin ' f-‘rindavík, og svo er
Verstöö
verj*?Sekn ur Grindavík hefur
aldir m*ð sviPuðum hætti allar
twða„S'„“(n ,ekið var r“
op Datar, Veiðar, vinnubrögð
haldít [?Ír Við útgerðina hafa
þessa ...'tlð breytt allt fram á
°kkar °U ^nn eru UPPÍ meðal
garTl| menn sem muna hinn
vfk lrna arabátanna í Grinda-
(12 feimii<^Urn frá miðöldum
beirra 5 Ölð) er Grindavfk ein
nefnd Verstebva sem oftast er
horlál/kf^311 ReykJ’aness, ásamt
Um. *S,fn °§ Vestmannaeyj-
lendir i 5' °g öld höfðu er-
bar f auPmenn mikil umsvif
ÞÍóðverriarEn8clen,dÍngar °8 Síðar
sjálfjr f- i ' tnglendingar ráku
áreiðarlf Veiðar ur landi og hafa
sjórne 6^a raðið lii s'n íslenska
frá sr!s?I' ^ftir ab beirvoru hraktir
Hamh Um sínum hér' tóku
reka h°rxarar og Brimarar að
heita „fan utgerð, en létu þó
bvf lnr>fæddir ættu bátana,
htlennf smenn hér bönnuðu
'nnlend^f^T að eiga fiskiskiP-
unRsvaiJasei8endastétt °8 kon'
höndu dlð danska tóku síðan
samkpm Saman °g ruddu allri
burt eriendra kaupmanna
°g úr h IS enskum sjávarútvegi,
atvinnnk- Varð engin breyting á
öld w hattum hér, fram á 19.
Veriö 'St 6r að oft hefur mikið
rUm ab vera í Grindavík
■ ng endingar og Þjóðverjar
begar
ráku
Mareif'ffí °8 fiskverkun þar.
8 nafa sótt vinnu þar og
kannski tekið sér far með duggum
þeirra til Bristol og Hamborgar.
Fátt eitt er vitað um mannlíf í
blómlegum verstöðvum frá
þessum tíma. Eftir 1700 eru
heimildir fjölskrúðugri og má af
þeim fá nokkuð skýra mynd af
útgerðarháttum fram til okkar
daga.
Heimræði varfrá öllum bæjum
í sveitinni, en lendingar misjafn-
ar. í Jarðabókinni góðu er lend-
ingin við ísólfsskála sögð „bág og
brimsöm" en „voveifleg" við
Hraun. Annars staðar hefur hún
verið betri. Mest útræði var frá
Járngerðarstöðum, enda var það
dýrasta jörðin í leigu. Uppsátur
var hvergi á landinu metið sér-
staklega til eigna nema í Grinda-
vík, segir Lúðvík Kristjánsson í
íslenskum sjávarháttum, 2.
bindi. Við mat á leigu jarðanna
1753 var uppsátrið metið á 15
hundruð við Járngerðarstaði, en
fjögur og þrjú hundruð við Þór-
kötlustaði og Hóp. En lending-
arnar gátu farið illa sem aðrar
eignir. Þannigersagtað um 1760
hafi sjórinn verið farinn að brjóta
svo upp vörina við Járngerðarst-
aði að bóndinn þar tók sig til
ásamt sjómönnum sínum og
ruddi fyrir nýrri lendingu. Varð
þar uppsátur fyrir fimm skip.
Ábúandinn fékk þó ekki land-
skuld sína lækkaða um einn ein-
asta fisk, segir í gömlum bréfum,
og þótti súrt í broti.
Auk útgerðar heimabænda,
gerðu jarðeigendur út skip frá
jörðum sínum. Árið 1702 átti
Skálholtsstóll þrjú til fjögur skip
við Járngerðarstaði og áttæringa
við ísólfsskála, Þórkötlustaði og
Hóp. Þá hafði einnig róið frá
Hrauni áttæringur stólsins, en
hann braut árið 1700. Með öllum
þessum skipum átti biskupsstóll-
inn verbúðir og vergögn. Á Stað
átti kirkjan sjálf fjögur skip, sem
landseti varð að gera út.
Frá Húsatóttum gekk „eitt
kóngs skip áttært" og fylgdi því
einnig verbúð og vergögn. Fyrir
utan þessa útgerð voru svo inn-
tökuskip, skip í eigu annarra en
heimamanna eða jarðeigenda,
sem greiddu leigu fyrir aðstöðu
sína, sem nefnd var undirgift.
Áhafnir þeirra fengu stundum
gistingu og mat á bæjunum, eða
þær leigðu búðir í landi jarðanna.
í Jarðabókinni frá 1702 er getið
inntökuskipa við Járngerðarstaði
og Stað. Fram kemur að útgerð
ÆGIR-301