Ægir

Árgangur

Ægir - 01.06.1985, Blaðsíða 12

Ægir - 01.06.1985, Blaðsíða 12
illa samkeppni um vinnuafl og arð af fiskimiðum. Fiskveiðar útlendinga og veturseta var því oftlega bönnuð á Alþingi og reynt að fylgja því eftir, svo sem ráð voru til. Til dæmis um þetta er sagt að árið 1470 hafi Englend- ingar verið „slegnir" í Grindavík af mönnum Einars sýslumanns OrmssonaráStórólfshvoli. Þaðer þó ekki fyrr en eftir 1518 sem farið er að þjarma verulega að „englunum". Herför gegn Englendingum Sumarið 1532 lá í Grindavík enskur kaupmaður að nafni Jó- hann Breyehet, og rak hann þar verslun og fiskveiðar. Hann lenti í útistöðum við Hamborgara og Brimara sem töldu sig eiga tilkall til einhvers hluta af afla Grindvík- inga. Jóhann virðist ekkert hafa viljað láta. Þá hafði Jóhann átt í einhverjum útistöðum við fóget- ann á Bessastöðum. Fógeti og Hansakaupmenn tóku sig þá saman, og héldu á fund engelskra að næturþeli, á átta skipum með um 280 manns. Englendingar höfðu reist virkisgarð við búðir sínar á Járngerðarstöðum en Þjóðverjar komu þeim að óvörum og felldu af þeim fimmtán menn, þar á meðal Jó- hann sjálfan. Tóku þeirsíðan skip Englendinga og allar vörur þeirra. Englendingar kröfðust skaðabóta frá dönskum stjórnvöldum út af þessu máli en ekki var þeim kröfum sinnt. Ekki hurfu Englendingar frá Grindavík þrátt fyrir þetta, og enn var ráðist að þeim 1539 af mönnum Erlends lögmanns Þor- varðarsonar. Voru þá drepnir í það minnsta tveir menn og allt fémætt gert upptækt í laganna nafni, því áður höfðu enskir menn verið dæmdir útlægir fyrir okur, rán og fleira af því taginu. Það var því ekki tíðindalaust í Grindavíkinni þessi ár, fremuren endranær. Englendingum var rutt héðan alfarið um miðja 16. öld, síðast úr Vestmannaeyjum, en þeir stund- uðu hér áfram fiskveiðar við landið, eins og allir vita. Þegar þýskir kaupmenn, aðal- lega frá Hamborg og Bremen, urðu hér allsráðandi í verslun á 16. öld, tóku þeir einnig að styrkja útgerðina. Reyndu þeirað komast hjá banni yfirvalda með því að telja íslendinga eigendur að bátum sem þeir gerðu út- voru létu Ráðamenn í landinu, sem ^ handhafar konungsvaldsins, ^ þetta ekki óátalið og árið 1 voru 45 bátar Þjóðverja 8er^ upptækir á Suðurnesjum- r þeir uppistaða í útgerð konUj' hér, næstu aldir. Með heSSU,\ [ öll jaróun í sjávarútvegi kV . g fæðingu, og varð engin brey þar á, fyrr en á 19. öld. Aujn veiðar við Nýfundnaland og |e^ þættir ollu því einnig að í5jeU skreið varð ekki eins eftirsótt áður hér á Einokunarverslun Dana g V3' fösto vor11 landi tók gildi árið 1602 og Grindavík þá ein hinna verslunarhafna. Raunar danskir kaupmenn svo vanme&^ ugir að Þjóðverjar versluðu áfram enn um hríð, oftátölulaU'. Þannig versluðu Brimarar Grindavík 1617—1619. Óvænt heimsókn 1(1 Höfnin í Grindavík var frarne‘nl af við Járngerðarstaði, svo s virðist hafa verið á meðan H, lendingar og Þjóðverjar atn ^ uðu sig í Grindavík. Það vare mitt þar sem kaupskip lá við te5 snemma sumars árið 1627, inn á siglinguna kom ókunn skip. Jón Helgason hefur ) , þeirri heimsókn skemmtileS3 Tyrkjaráninu. Hinn danski kaupmaður selJ^ út bát með átta mönnum til n1 við skipið, en þá kom í Ijós að voru á ferð sjóræningjar frai A ^ - Hund-Tyrkinn sjálfur Ijósli'3^ - og voru bátsmenn allir ban . samaðir. Víkingar þessir ré ^ því næst á kaupskipið og raen „ það. Flýði þá kaupmaðurinn allt hans lið upp á land, og ne' ^ fólk þar með. En Tyrkinn ste'^, land, og rændi kaupmannsb ina. Héldu ræningjarnir haöofi heim að Járngerðarstöðum . lögðu hald á fólk og fém^ 304-ÆGIR F, skMdu Þeftiín8 SÍT ÚtíSkiP' 6n s*rða n . 8amla menn °8 eri r°gu þeirsíðan uppakk- brott8mUndu UPP segl og héldu inni n ö nmmtán manns í lest- þenn ani °g íslendinga, sem ti| v n SUrnardag höfðu vaknað s0fna ,U egra yerka, en máttu nú in8iask?p7 ? nf.r f ókunnu ræn; sína t /. ovissu um framtið högo ,y. ir, gerðu víðar strand- Verður hf1' anð 1627' en ekki Ein ^ f>v, sinnt hér. húsfr^ tanganna úrGrindavík var Cuðr7^n á )arngerðarstöðum, að söpn JÚnsdóttir' atkvæðakona eins on l*Un var hneppt í ánauð A,geirfbor ' battaríinu ' leystih' er,h°llenskur skipstjóri aðra ana ut°gtvoGrindvíkinga sumar 0rTSí bun heim næsta ^annaK6 Islandsfari frá KauP- iárneer?,0tn °8 settist ' bu sitt á hún hv a4StÖðum á nÝ- Stjórnaði 3rg. en losnaði eftir 7 hélt S'ðai1 af skörungsskap og aðrirhl,^rt'ðarbátum. svo sem 'ífsf, b®ndur ívíkinni. Þanniggat pr; 11. * ....... rdi n n er|Hinn tekið á sig lykkju. R i e'n°kunarverslun sig|a . 46 hættu kaupmenn að kauPskan nndaVÍk °g tóku UPP Hefur h P 3 Básendum í staðinn. hess 3hetta, si.álfsagt verið vegna skiPum hS' -V3r óal8engf að eift hlekktist á í höfninni og einok, s^mrnu tilkomu farist bnarinnar mun skip hafa uðu sá 3r' ^indvíkingar kvört- 'nnar ran Unc,an missi verslunar- ils óh?0 3HVar ba& beim til mik- afurðir§ræ^ÍS að ^urfa að f,VfÍa °gfrá R°8 versiunarvörur sínar til að fæ|aafSendum- Þá varð þetta til gerðu Q,ra utanhéraðsmenn sem eftír a veptíðinni. Það var svo hiskun u BrVnjólfur Sveinsson GnndP beitt' séf í málinu, að 3ftur 1664Urfl°fn Var tekin Uf),:) Var hofnin nú flutt í Staðar- hverfi. Hélst verslun þar allt til 1745 að hún var afturfelld niður, og þurftu Grindvíkingar síðan að flytja vörur sínar á Básenda enn á ný. Var því nú borið við að höfnin væri að fyllast af sandi svo skipin tækju niðri. Til að bæta mönnum upp óþægindin var Grindvík- ingum heitið flutningsgjaldi fyrir vörur sem þeir legðu inn hjá Bás- endakaupmanni. Þrátt fyrir það voru þeir óánægðir með þetta ástand og stóð oft í stappi út af flutningsgjaldinu. Eftir 1745 var engin föst verslun í Grindavík í einaoghálfaöld. Sagterað kaup- mannshúsin færu í sjóinn í miklu flóði 1799. Þá brotnuðu einnig verslunarhúsin á Básendum í þessu sama flóði og féll verslun niður þar. Grindavík var ætíð með minnstu verslunarhöfnum á ein- okunartímanum. Hún var þó eftirsótt vegna fisksins sem þaðan kom. Jón Aðils segir í bók sinni um einokunarverslunina að Grindavík og Básendar saman hefðu verið leigð fyrir 743 ríkis- dali á ári 1684, en leigan hækkað í 1150 ríkisdali 1689. Hafnirnar voru þá boðnar hæstbjóðendum. Kaupsvæði verslunarinnar náði aðeins um hreppinn, Grinda- vík og Krísuvík, en öðru hvoru var verslun sótt þangað úr Höfnum, Selvogi og Ölfusi, meðan slíkt leyfðist á einokunartímanum. Útflutningur verslunarinnar var þó meiri en búast mátti við af fámennu byggðarlagi, vegna mikillar útgerðar og fjölda ver- manna á vetrum. Árið 1691 voru útfluttar vörur frá Grindavík sem hér segir eins og kaupmaður skráði þær í bækur sínar: ríkis- dalir 24'/2 lestTörfisk . . . 1.225 5 hundr. Stykker Titling 12 200 Stykker Klipfisk ogKlipkuller ............ 15 6TönderTran.......... 72 1 Tönde Öxeköd ... 6 '/2 Tönde Salt Torsk . 2 3 mörk 5 smaa Bylter med uldentGods ............. 100__ 1.432 ríkis- dalirog 3 mörk Til samanburðar má nefna að þetta ár var flutt út frá Básendum fyrir rúma 3400 ríkisdali og frá Keflavík fyrir 7137 ríkisdali. Það hefur ekki veiðst vel í Grindavík- ÆGIR-305
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Ægir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.