Ægir - 01.08.1989, Qupperneq 8

404
ÆGIR
8/89
Sauðárkróks og Siglufjarðar. Búast
má við, ef afli Skagstrendinga vex
svipað næsta áratuginn og hann
hefur aukist síðasta áratug, að þeir
fari að banka á dyr að listanum yfir
„10 á toppnum".
Svo sem sést af töflu 1, eru
ellefu stærstu útgerðabæir lands-
ins með rúmlega helming af heild-
araflanum. Fyrrnefndir útgerðar-
staðir á Reykjanesi auk Sandgerðis
eru þar af með fjórðung heildarafl-
ans og kemur það væntanlega
ekki á óvart. Um langt árabil hefur
þungamiðja útgerðar íslendinga
verið á suðvesturhorni landsins,
ásamt Vestmannaeyjum. Þótt,
nokkrar breytingar hafi orðið í tím-
ans rás, er vart að vænta byltingar
í þeim efnum. Stærstu útgerðar-
staðirnar hafa heldur aukið hlut
sinn á kostnað minni staða og
ólíklegt er að sú þróun stöðvist
nema með beinni íhlutun stjórn-
valda.
LANDSHLUTASKIPTING
AFLANS 1983 OG 1988
í töflu 2 er yfirlit yfir landshluta-
skiptingu aflans eftir heima-
höfnum skipa ásamt hlutdeild
landshluta í veiðiflotanum. Hlut-
deild landshlutanna í veiði-
flotanum er mæld sem prósenta af
heildarbrúttólestatölu. Menn ættu
að varast að draga of miklar álykt-
anir af sambandi hlutfalls af
brúttórúmlestum og hlutdeildar í
afla. Landshlutar með mikla
útgerð loðnuskipa fá þannig
ósanngjarnan samanburð þ.e.
loðnuskipin eru jafnan mæld með
miklu rúmtaki sem miðað við
t.a.m. togara gefur ekki rétta
mynd af mun á aÆastagetu þess-
ara skipategunda. Auk þess sem
hlutfall af brúttólestatölu er stöðu-
stærð l.desember 1988 og 1 .des-
ember 1983, en hlutfall heildarafl-
ans miðast við hvar skipin eru
skráð þegar aflinn er dregin úr sjó.
Landshlutaskipting aflans og
samanburður við töflu 1 yfir
stærstu útgerðarstaðina sýnir
okkur þann mun sem er á Reykja-
nesi og Suðurlandi og öðrum
landshlutum. Fyrrnefndir lands-
hlutar einkennast af fáum, en
stórum útgerðarstöðum. í öðrum
landshlutum er að jafnaði meiri
dreifing afla á smærri staði. Fyrr
var rakið hvernig afli á Reykjanesi
dreifist að mestu á fjórar hafnir.
Hafnleysi á Suðurlandi gerir það
að verkum að yfir 90% aflans
kemur í hlut Vestmannaeyja og
Þorlákshafnar.
Suðurland, Reykjanes, Vestur-
land og Vestfirðir tapa hlutdeild í
heildarafla en Vestfirðir þó sýnu
mest. Norðurland og Austfirðir
auka hlutdeild að sama skapi og
Norðurland-eystra fær bróðurpart-
inn af aukningunni. Þar sem gagn-
rýni á kvótakerfið kemur að mestu
frá Vestfirðingum og Breiðfirðing-
um, er fróðlegt að kanna þessa
landshluta sérstaklega. Hlutdeild
Vestfirðinga í heildarafla hefur
minnkað talsvert milli áranna
1983 og 1988 sem stafar mest af
auknum afla tegunda utan kvóta-
kerfis. Afla Breiðfirðinga geta les-
endur fengið með því að draga
afla Akraness (í töflu 1) frá afla
Vesturlands (í töflu 2). í Ijós kemur
að Breiðfirðingar fara með
skarðan hlut frá borði. Hlutdeild
Vesturlands í heildarafla hefur
dregist saman um 0.56% eða sem
svarar til rúmlega fjögur þúsund
tonna af þorski. Akranes hefur hins-
vegar aukið hlut sinn í heildarafla
um 0.9% eða sem svarar til tæpra
átta þúsund tonna af þorski. Breið-
firðingar fá því í sinn hlut tólf þús-
und þorskígildistonnum minni afla
1988, en þeir hefðu fengið ef afla-
aukning hefði verið jafnmikil þar
og annarsstaðar. Um það hvort
þetta telst eðlileg þróun eru sjálf-
sagt skiptar skoðanir, en nánar
verður vikið að þessu síðar í grein-
inni.
BOTNFISKTEGUNDIR SEM
FALLA UNDIR KVÓTAKERFIÐ
í töflu 3 er tekin saman heildar-
afli botnfisktegunda sem falla
undir kvótakerfið 1988. Tegund-
irnar eru: þorskur, ýsa, ufsi, kar'
og grálúða. Aflinn er reiknaður ti
þorskígi Ida samkvæmt sömu
reglum og nefndar voru í uppha 1
greinarinnar. Samkvæmt þessum
útreikningi samsvarar heildara
tegunda sem falla undir kvótaker
fyrir botnfisk rúmlega 585 þúsun
tonnum af þorski, sem er 66 Þu*
und þorskígildistonnum meiri a
en leyfður var samkvæmt reg u
gerð um stjórn botnfiskveiða n
16, 22. janúar 1988 og 81 ÞusuU
þorskígildistonnum meiri bo1
fiskafli en fékkst 1983.
Tafla 2
Landshlutaskipting afla eftir heimahöfnum skipa 1983 og 1988.
Skipting heildarafla í þorskígildum.
Landshluti Þorskígildis- tonn 1988 % af heildarafla % af skipum (BRL) Þorskígildis- tonn 1983 % aí heildarafla % af skipum (BRL)
Suðurland 107.317 13.11 13.04 83.809 13.69 12.81
Reykjanes 215.252 26.30 31.49 169.757 27.73 36.97
Vesturland 83.221 10.17 9.43 65.686 10.73 10.03
Vestfirðir 98.072 11.98 9.19 83.657 13.67 8.82
Norðurl.vestra 56.223 6.87 6.59 37.067 6.06 4.57
Norðurl.eystra 146.065 17.84 18.17 91.627 14.97 13.71
Austfirðir 112.399 13.73 12.09 80.506 13.15 13.08
Samtals: 818.549 100.00 100.00 612.109 100.00 100.00