Tímarit lögfræðinga - 01.07.1975, Síða 30

ríkjum. T.d. er hún $ 500 í Kaliforníu, en $ 300 í Flórída. Þeir sem
vilja reka mál sín eftir þessari málsmeðferð, snúa sér til skrifstofu
dómstólsins og útfylla eyðublöð með aðstoð réttarþjóna. Er þá fengin
nokkurs konar áskorunarstefna. 1 henni á að koma fram um hvað málið
snýst, kröfufjárhæð og fyrirtökustaður og dagur. Fyrir þessa þjónustu
greiða menn lága fjárhæð, sem þeir fá endurgreidda í málskostnaði,
ef þeir vinna málið. Svo er áskorunarstefna birt af „Writ Server“ með
venjulegum hætti og málið þingfest á tilgreindum stað og tíma.
Ég var viðstaddur réttarhald í Fíladelfíu í slíkum málum. Áður en
réttarhaldið hófst, aðvaraði dómarinn mig og sagði: „Þér mun sjálf-
sagt koma margt undarlega fyrir sjónir í þessu réttarhaldi og ekki
þykja það hafa yfir sér þann virðuleikablæ, sem réttarhaldi hæfir. Og
svo verður þú áreiðanlega steinhissa á sumum niðurstöðum mínum og
hugsar, hvernig í djöflinum fór hann nú að komast að þessari niður-
stöðu. Og ef ég á að segja þér alveg eins og er, þá veit ég það stundum
ekki sjálfur, enda verðum við dómararnir ekki eins þreyttir í nokkrum
réttarhöldum eins og þessum.“ Síðan hófst réttarhaldið og það stóð í
fimm tíma frá 4—9. Á þessum tíma afgreiddi dómarinn u.þ.b. 80 mál,
hinnar aðskiljanlegustu artar, svo sem út af raka í húsi, gallaðri bíla-
viðgerð, demantshring, uppgjöri vegna skemmtiferðar til Jamaica, end-
urgreiðslu á fyrirframgreiddri húsaleigu, skaðabótum vegna pípu-
lagnar, végna áreksturs og margt, margt fleira. Og öll þessi mál dæmdi
hann einn án sérfróðra meðdómenda. Fólk mætti í réttinum án lög-
manns, nema skartgripasalinn, enda vann hann sitt mál. Ekki fer fram
venjulegur málflutningur, heldur skýra aðiljar og e.t.v. vitni dómar-
anum frá málavöxtum. Þegar því er lokið, kveður dómarinn strax upp
sinn dóm. Hann rökstyður ekkert, heldur kemur bara með niðurstöðuna.
Ákveða má, að stefndur greiði með afborgunum, ef þess er óskað, og
verður skuld þá ekki strax aðfararhæf í heild. Fjárhæðir færir dómari
inn á þar til ætlaða eyðu í stefnunni, undirritar síðan skjalið og stimpl-
ar. Þar með er krafan gerð aðfararhæf, ef hún er ekki greidd innan 30
daga, en það er frestur til að áfrýja til „The Court of Common Pleas“.
Flestir sætta sig við ákvörðun dómarans. Ekki kom það fyrir í þetta
sinn, að neinn málsaðili þráttaði við dómarann út af niðurstöðunni, þótt
hún væri órökstudd. Þvert á móti var eins og mönnum létti, rétt eins
og þeir hefðu fengið sakramenti dagsins. Þeir sögðu: „Thank you your
Honour“ og yfirgáfu réttarsalinn. Það er sem ég sjái landann taka þessu
með þegjandi þögninni. Ég er hræddur um, að hann vildi diskutera
niðurstöðuna ögn við dómarann. Og einnig varð mér hugsað til hins
formfasta Hæstaréttar Islands. Hvað skyldi hann nú hafa ómerkt mörg
24