Ægir - 01.04.1995, Blaðsíða 30

Lífshagsmunamál þjóðarinnar
Hugleiðingar eftir stofnun félagsins SJÁVARNYTJAR, 14. mars 1995
Marteinn Fribriksson.
Þab var á Fiskiþingi 1991 ab ég vakti
máls á þeirri gífurlegu samkeppni
sem abalatvinnuvegur okkar er í vib
sjávarspendýr og fugla. Veibiskapur
okkar er á síbasta stigi í lífkebjunni.
Þess vegna verbum vib ab sætta okk-
ur vib molana sem falla af borbum
þessara dýrategunda, ef eitthvab
verbur þá eftir.
Eg lagbi talsvert mikla vinnu í að
afla gagna og reikna út heildar fæðu-
nám þessara dýra, en komst að sjálf-
sögöu í vandræði vegna skorts á upp-
lýsingum og varð að geta í eyðurnar,
enda tók ég jafnan fram að ekki væri
um að ræða annað en líklegar tilgátur
og áætlanir. Þannig er það einnig hjá
vísindamönnum okkar. Vegna alfrið-
unar margra hvalategunda um langan
tíma eru aöeins ágiskanir um magn og
samsetningu fæðunnar. í hrefnurann-
sóknum þeirra Jóhanns Sigurjónssonar
og Antons Galan skobuðu þeir inni-
hald í maga 58 dýra og draga saman
niðurstöður sínar þannig: „44,8%
contained fish only, 24,1% krill only,
29,3% fish and krill together an one
animal (1,7%) had a emty stomach".
Þetta er talið jafna sig upp með 60%
fisk og 40% átu. Svona verk eru tíma-
frek og kosta mikla fjármuni, þó ekki
væri annað en að fylgjast meb ferða-
lagi hinna ýmsu tegunda og útbreiðslu
þeirra eftir árstímum, en tækni til þess
er þekkt meö sendum og gervihnatta-
móttöku. Tegundasamsetning fæðu
dýranna verbur aldrei staðfest eða
skoðuð til hlítar nema meö veiöum og
rannsóknum á innihaldi meltingar-
færa.
Fæðuþörf hvala 1-8% af
þyngdá dag
Ég reiknaði með að meðaltalsfæðu-
öflun hvala væri 4% af þyngd á dag
og 5% af þyngd hjá selnum. Jóhann
Sigurjónsson sagði í viðtali við Sjávar-
fréttir (4/1991) að hann teldi 4% of
hátt áætlað hjá mér, en þegar hann
var spurður um fæöuþörfina sagði
hann 1 til 8% og fannst mér það frem-
ur vera staðfesting á minni ágiskun en
ab henni væri hafnað. Auðvitað er
fæðuframboðið mismunandi og dag-
skammturinn að sama skapi. Okkar
hafsvæði er girnilegast til fæðuöflunar
frá vori og fram á haust og þá koma
líka hvalavöður sunnan úr höfum og
svelgja þær milljónir tonna sem óum-
MARTEINN!
IFriðriksson er
fyrrverandi
framkvæmdastjóri Fiskiðju Sauóár-
króks.
deilanlega fara ofan í dýrin. Gísli Vík-
ingsson segir að talið sé ab reyðarhval-
ir og sjálfsagt fleiri tegundir geti étið
allt að 70% af sinni ársneyslu í þess-
um ætisgöngum á norðlægari haf-
svæði. Ef þab er rétt þýðir þetta gríðar-
lega aukningu afráns þessara dýra úr
lífríkinu á okkar hafsvæðum, miðað
vib það sem áður hefur verið reiknað
með.
Athuganir Erlings Haukssonar á
selnum ná nú yfir nægilega langt sam-
fellt tímabil til að vera marktækar.
Landsels- og útselstofnarnir hér við
land eru Iitlir, en éta þó tiltölulega
mikið af fiski og meira af nytjafiskum
en íslenskir fiskimenn hafa kvóta fyrir.
Hringormurinn er svo sérstakt vanda-
mál. Aðalselafjöldinn er í norðurhöf-
um og lifir á uppsjávar fiskum og seib-
um.
Stórar selavöður í ætisleit valda
ómældum skaða
Okkur blöskrar sá skabi sem 25 þús.
landselir og 10 þús. útselir valda hjá
okkur, ásamt flækningum af stofni
blöörusela, vöðusela og hringanóra. En
hver eru áhrif meira en 10 milljóna
sela á heimskautssvæðunum frá
Barentshafi til Kanada? Eftir ab sel-
veiðar lögðust af hefur orðið offjölgun
í selastofnunum og selurinn talinn
horaðri og verr á sig kominn nú en
áður. Hætta hefur aukist á að stórar
vöður fari í ætisleit og geri ómældan
skaða í nytjastofnum, eins og raun
varð á við Noreg þegar æti skorti á
Barentshafssvæðinu fyrir nokkrum
árum.
Það er umhugsunarvert að ein fræg
leikkona, sem telur sig vera sérstakan
dýravin, skuli megna að eybileggja at-
vinnuveg samfélags eins og Grænlend-
inga með röngum fullyrðingum í um-
hverfismálum. Jafnframt er rétt að
minna á áhrif grænfriðunga og blekk-
ingaleiks þeirra við að afla fjármuna
handa fámennri klíku innan þeirra
samtaka, eins og Magnús Guðmunds-
son kvikmyndagerðarmaður gerði
ágætlega grein fyrir á fundi á vegum
Fiskifélagsins fyrir skömmu.
Og fuglarnir taka líka sitt
Þriðji dýraflokkurinn í samkeppni
við okkur í lífríkinu eru fuglarnir. Þeir
lifa allt í kringum landið og éta seiði,
smádýr og átu svo að milljónum
tonna skiptir. Ég frétti af rannsókn á
áti lundans við Noreg, sem var talið að
meðaltali 170 gr á dag. Þetta er fugl
sem vegur hálft kg og með þann stub-
ul í huga reiknaöi ég fæðu ofan í fugla-
stofnana 340 gr á dag pr. kg þyngdar.
Ef hægt væri að telja seiði nytjafiska,
sem lenda í fuglsmaga, og reikna þau
30 ÆGIR APRÍL 1995