Ægir - 01.05.1995, Page 6

þorski er seldar á 90 krónur, seljandinn
sendir síöan skipin á úthafsveiðar eöa
kaupir kvóta frá öðrum og hefur því
ekki þörf fyrir þær. Kaupandinn dregur
90 krónurnar frá söluveröi og þannig
eru sjómenn látnir greiða niður þessa
svikamyllu. Verði komið skikki á verð-
lagsmálin dettur botninn úr þessu
braski. Þetta kerfi, eins og það er orðið í
dag, er vísvitandi gert til að hafa laun af
sjómönnum. Útgerðarmenn eru að selja
sjómönnum veiðirétt. Þetta er auðlinda-
skattur á sjómenn, fyrir auðlind sem út-
gerðarmenn hafa öðlast án endur-
gjalds."
Svik við sjómenn
„I tveimur tilvikum úrskurðaði
nefndin ótvirætt um aö sjómenn hefðu
verið látnir taka þátt í kvótakaupum en
þau mál fengust samt ekki leiðrétt held-
ur þurfti að sækja þau fyrir dómstólum.
Þannig var þessi nefnd einskis viröi og
leysti engan vanda og málið allt svik við
sjómenn."
Nefndin verður til samkvœmt lögwn
til nœstu áramóta en starfar ekki þar
sem sjómenn hafa hœtt að vísa málum
til hennar og útgerðarmenn gera það
ekki. Var stofnun þessarar nefndar og
lögin um 15% regluna hluti afaðgerðum
ríkisstjómarinnar þegar bráðabirgðalög-
in vom sett 1994?
„Okkur var ekki lofað neinu í tengsl-
um við þessi lög. Stjórnin þurfti að fá
þau samþykkt og þetta var leiðin. Lögin
um 15% voru á þá leið að ef skip keypti
til sín veiðiheimildir meira en 15% í af
úthlutuðum eigin kvóta i hverri tegund
þá mætti það ekki færa veiðiheimiidir
frá sér aftur. Menn voru ekki lengi að
finna gat á þessum lögum. Það er ekk-
ert sem bannar tilfærslu milli skipa hjá
sömu útgerð svo útgerðarmaður sem á
tvö skip getur notað annað þeirra til að
kaupa kvóta en hitt til að selja og hald-
ið braskinu áfram óáreittur. Á þessu
hrundi 15% reglan en kemur verst nið-
ur á einstaklingum í útgerð og það var
aldrei ætlun okkar.
Við þekkjum fyrirtæki austur á fjörð-
um sem lætur sjómenn taka þátt í
kvótakaupum meö því að borga þeim 35
krónur fyrir kílóið af þorskinum og hef-
ur selt frá sér meiri veiðiheimildir en það
hefur keypt með þessum hætti. Þetta á
ekkert skylt við neina hagræðingu eða
neitt slíkt. Þetta er hreint og klárt brask."
Sjómenn í Grindavík fá 20 krónur
fyrir kílóið af þorski
Nú hefur stundum verið deilt um
sönnunarbyrði í þessum máium og ekki
verið mikið um einstök dœmi. Þekkið þið
mörg dcemi?
„Við þekkjum mýmörg dæmi og höf-
um tölur um verð í mörgum tilvikum.
Það er engin leið til að uppræta þetta
nema gegnum verðmyndunina. Lögin
um skiptaverðmæti segja að það sé
óheimilt að draga kaup á veiðiheimild-
um frá áður en aflahlutur er reiknaður.
Fáist opinber verðgrunnur frá t.d. fisk-
mörkuðunr verður eftirleikurinn auð-
veldur, annars verður þetta stríð áfram.
í samningi milli aðila segir orðrétt að
útgerðarmaður hafi á hendi ráðstöf-
unarrétt aflans en skuli ætíð tryggja
skipverjum hæsta gangverð.
Við þekkjum dæmi um útgerð í
Grindavík sent borgar sjómönnum 10
krónur fyrir kílóið af þorski. Það er tölu-
vert algengt að brúttóverð á þorski sé
reiknað 20 krónur sem þýðir 15 krónur
til skipta. Það sjá allir sem vilja sjá að
svona getur þetta ekki gengið lengur.
Ég skýröi Kristjáni Ragnarssyni frá
þessu tilviki þar sem greiddar eru 20
krónur fyrir kílóiö. Ég skal ekki segja um
hvort hann trúði en á næsta fundi sem
við áttum staðfesti hann að ég færi með
rétt mál. Hann hefur oft kvartað yfir því
að við kæmum ekki með dæmi og ég
spurði hann hvort hann vildi lagfæra
þetta en hann sagðist ekki hafa afl til
þess."
Þetta umrœdda dœmi sem vitnað er
til á sér stað hjá Vísi hf. í Grindavík sem
gerir út bátinn Mána GK.
Sjómenn vilja ekki verðlagsráð
Útgerðarmenn segja að á markaðnum
ríki frelsi og því geti samtök þeirra ekki
haft afskiþti af verðmyndun og sjómenn
séu með kröfum sínum að biðja um að
Verðlagsráð sjávarútvegsins verði endur-
reist. Er þetta rétt? Vilja sjómenn endur-
reisa gamla verðlagsráðið?
„Nei alls ekki. Kristján Ragnarsson
gekk fyrir þeirri sveit sem lagði verðlags-
ráð niður ásamt sjómannasamtökun-
um. Þegar það var gert voru þessi við-
skipti með veiðiheimildir ekki orðin
það vandamál sem þau eru í dag. Þetta
er aðeins þriggja ára vandi. Það má rifja
upp hér að fyrsta dæmið um kvótabrask
sem við fréttum um var í Vestmanna-
eyjum og við bentum Kristjáni Ragnars-
syni á að þetta væri óeðlilegt.
Ef hann heföi þá komið upp aö hlið-
inni á okkur og stutt þá skoðun okkar
að sjómenn ættu ekki að taka þátt í
kaupum á veiðiheimildum frekar en
þeir eiga ab fá skipti úr sölu á þeim, þá
væri þetta vandamál ekki til í dag. Krist-
ján kaus að lýsa velþóknun sinni á
braskinu og í kjölfarið flæddi þessi siður
yfir, fyrst á suðvesturhorninu en er nú
alsiða um land allt."
Nú segja sumir kenningasmiðir að sú
aðgerð að ieggja niður verðlagsráð hafi
verið leikur í flóknu tafli einmitt til þess
að skapa þcer aðstœður sem nú eru í
þessum málum. Telur þú það rétt?
„Þetta kann vel að vera rétt og þá
verðum við bara að viðurkenna að við
sáum ekki við þessari leikfléttu þeirra.
Kannski vildu menn einmitt koma því
svo fyrir að þeir gætu keypt og selt
kvóta hring eftir hring á geðþóttaverði.
Við viljum ekkert verðlagsráð, við vilj-
um að fiskmarkaðir ráði veröinu."
Treysti Davíð Oddssyni ekki
Sú ríkisstjóm sem síðast sat setti lög á
verkfall sjómanna eftir þrettán daga. Nú
er komin ný ríkisstjórn sem stendur
frammi fyrir lítt breyttum forsendum í
þessari deilu. Hvernig líst þér á þessa rík-
isstjóm?
„Byrjunin lofar ekki góöu. Vib áttum
fund með Kristjáni Ragnarssyni áöur en
verkfall var boðað þar sem málin voru
rædd með óformlegum hætti frá ýms-
um hliðum. Kristján kaus að fara meö
þetta þannig í fjölmiðla að vib vissum
ekkert hvað við vildum og værum
ósamstíga í flestu sem er alrangt. For-
sætisráðherra leyfði sér síðan á aðal-
fundi SH að hafa nákvæmlega orð Krist-
jáns eftir og tala um að sjómenn settu
fram óljósar kröfur og væru ósammála.
6 ÆGIR