Ægir - 01.01.1999, Blaðsíða 34

til þess er hann fór á fiskveiðasýning-
una í Björgvin árið 1865. Svo mikið er
víst, að árið eftir Björgvinjarförina
bundust þrír menn, Geir, Kristinn
Magnússon í Engey og Jón Þórðarson í
Hlíðarhúsum, samtökum og keyptu
frá Danmörku skútu, sem Fanny hét.
Hún var 131/2 lest að stærð, smíðuð
árið 1861. í Skútuöldinni lýsir Gils
upphafi útgerðarinnar með þessum
orðum:
„Snemma í júlímánuði kom Fanny
til Reykjavíkur. Var hún síðan send út
til veiða, menn hinn danska skipstjóra
að leiðtoga, en íslenzka skipshöfn að
öðru leyti.
Báglega gengu aflabrögðin þetta
fyrsta sumar, og mun enginn efi á því
að eigendurnir urðu fyrir miklum von-
brigðum. Skipstjóri mun hafa verið
með öllu óvanur fiskveiðum, að
minnsta kosti við ísland, og þekkti hér
ekkert til miða. Þá höfðu hásetar aldrei
á þilskipi veriö fyrri, og kunnu því
ekki hin hagnýtustu vinnubrögð fyrsta
kastið. Því var heldur ekki að leyna, að
Danielsen skipstjóri á Fanny virðist
hafa verið fremur lítill garpur, og leit-
að skjótlega til hafnar þegar eitthvað
kaldaði. Markús skólastjóri Bjarnason
skýrir svo frá, í grein í blaðinu Dag-
skrá, I. árgangi, að Danielsen hafi legið
inni í bezta veöri, jafnvel vikum sam-
an. Kemst Markús svo að orði: „Ég
man vel eftir dagbók skipsins, sem ég ias
nokkrum árum síðar; þar stóð skrifað á
meðan skipið lá í höfninni: „Stille paa
Havnen, Storm udenfor" (Logn í höfn-
inni, hvasst úti fyrir.)"
Næstu tvö sumur gekk útgerðin við-
líka illa og breytti þá litlu þótt ráðinn
hefði verið íslenskur skipstjóri sumarið
1868. Þegar vertíðinni lauk þá um
haustið töldu eigendur Fannyar sig
hafa tapað um tvö þúsund ríkisdölum
á útgerð skipsins. Var það mikið fé á
þeim tíma. Enginn þeirra þremenn-
inganna var þó fús til að leggja árar í
bát og allir virðast þeir hafa verið sam-
dóma um, að eina ráðið sem dygði til
að bæta ástandið væri að ráða nýjan,
dugmikinn skipstjóra, sem hefði góða
stjórn á skipverjum sínum, og honum
til aðstoðar stýrimann, er vel kynni til
verka við fiskveiðar og þekkti til
veiðislóða við íslandsstrendur.
Þetta gekk eftir. Vorið 1869 tók við
skipstjórn á Fanny ungur Dani, H. L.
Petersen, sonur „Gránu-Petersens",
sem um sama leyti tók við skipstjórn á
Gránu, skipi Gránufélagsins. Gengu
þeir feðgar nánast samtímis í þjónustu
íslendinga og reyndust hinir þörfustu
menn.
Stýrimaður á Fanny var ráðinn Sig-
urður Símonarson, ættaður frá Dynj-
andi í Arnarfirði. Samvinna þeirra Pet-
ersens gekk sem best varð á kosið og
nú tók útgerðin að ganga miklum
mun betur. Hún skilaði lítilsháttar
hagnaði sumarið 1869 og árið eftir
varð hagnaðurinn verulegur. Hélst svo
næstu árin þótt skipstjóraskipti yrðu á
Fanny árið 1871, er L. Svendsen tók
við af Petersen.
í vertíðarlokin 1872 þótti Geir
Zoéga og félögum hans sannað að reka
mætti þilskipaútgerð frá Reykjavík
„Þilskipaútgerðin
hafði skjótt
mikil margfeldisáhrif..."
með árangri og þá um haustið tóku
þeir að leggja drög að kaupum á nýju
skipi. Það kom til landsins um vorið
1873, nýsmíðuð tvísigld skonnorta.
Skipið, sem hlaut nafnið Reykjavíkin,
var 27,38 lestir að stærð eða tvöfalt
stærri en Fanny. Gerður þeir félagar
skipin tvö út næstu árin, eða allt til
1878 er Fanny fórst í Englandshafi á
leið heim frá Færeyjum. Þar hafði
skipið legið til viðgerðar um veturinn
en árið 1877 lenti það í miklum
hrakningum á leið til Reykjavíkur frá
Seyðisfirði og tók Sigurður Símonar-
Geir Zo'éga, útgerðarmaður. Saga þilskipa-
útgerðar í Reykjavtk er saga hans.
son skipstjóri það loks til bragðs að
hleypa undan veðri til Færeyja. í stað
Fannyar keyptu Geir Zoéga og sam-
eignarmenn hans nýtt skip, sem kom
til Reykjavíkur haustið 1878. Það var
keypt í Færeyjum, var skonnorta, rúm-
lega 20 lestir að stærð og nefndist
Gylfi.
Næstu átta árin gerðu þeir Geir út
skonnorturnar tvær, Reykjavíkina og
Gylfa, en 1886 bættist þriðja skipið í
flotann. Það var skonnorta, sem hlaut
nafnið Geir. Með tilkomu þess var
komið að þáttaskilum í sögu útgerðar-
innar og er þá rétt að fella frásögnina
af henni að sinni.
En fyrirtæki þeirra Geirs Zoéga var
ekki hið eina, sem fékkst við þilskipa-
útgerð í Reykjavík á þessum árum.
Góður árangur af útgerð Fannyar á ár-
unum 1869 og 1870 varð öðrum
hvatning til dáða. Þannig var t.d. um
Waldemar Fischer kaupmann, sem
áriö 1871 festi kaup á skútu, sem
Dyreborg nefndist, og hóf útgerð
hennar frá Reykjavík. Á næstu árum
fjölgaöi þilskipum i bænum hægt og
bítandi og á vertíðinni árið 1886 voru
ellefu þilskip gerð út frá Reykjavík. Þá
mátti tvímælalaust kalla Reykjavík
34 AGIR