Ægir - 01.04.1999, Blaðsíða 20

hefur þó komið fram með útfærðar til-
lögur. „Þetta kemur illa við fyrirtæki
sem starfa í kerfinu í dag og ætla sér að
starfa í sjávarútvegi til framtíðar," segir
Kári Arnór.
Getum hagrætt mun meira
Stjórnarformaður Samherja segir að
enn sé hagræðingarferlið í sjávarútvegi
hér á landi skammt á veg komið. Stað-
reyndin sé sú að alltof margir aðilar
stunda útgerð á íslandi og þar af leið-
andi sé greinin ekki eins arðbær og
annars væri.
„Við skulum í þessu sambandi hafa í
huga að hagnaður af sjávarútvegi á ís-
landi var aðeins 0,1% af veltu árið
1997. Þetta er lélegasta afkoma allra at-
vinnugreina á íslandi og hún segir
okkur að við verðum að ná miklu
iengra í hagræðingarátt," segir Kári
Arnór.
„í löndunum í kringum okkur eru
að verða gríðarlegar breytingar, sérstak-
lega í Evrópusambandinu. Stjórnvöld
þar eru að taka upp kerfi sem um
margt svipar til okkar. Kvótakerfi hefur
verið tekið upp og verið er að festa all-
ar veiðiheimildir við útgerðarfyrirtæk-
in. Hægt er orðið að selja þær og veð-
setja og sumstaðar fæst skattfrestun út
á að kaupa veiðiheimildir. Af hverju
skyldi þróunin vera í þessa átt í Evr-
ópusambandslöndunum? Jú, vegna
þess að kerfi af þessu tagi eykur hag-
kvæmnina í greininni. Fyrirtækin í
greininni fara að skila hagnaði. Mark-
miðið er að losa greinina úr viðjum
styrkja og gera hana samkeppnishæfari
atvinnugrein.
Ég tel að styrkleiki okkar íslendinga
liggi í því að við vorum á undan öðr-
um að taka upp kvótakerfi. Við höfum
því forskot en Evrópusambandslöndin
gætu orðið mjög fljót að ná okkur. Við
íslendingar lítum stundum á okkur
sem risa í sjávarútvegi en í raun erum
við afar litlir, til að mynda í saman-
burði við sjávarútveg Evrópusam-
bandsins. Þannig er sjávarútvegur
Breta einna um þrefalt stærri en okkar
svo dæmi sé tekið. Samkeppnisaðsta
fyrirtækjanna í Evrópusambandslönd-
um er að batna hröðum skrefum og
þar snýst umræðan um að gera sjávar-
útveginn hagkvæmari. I sumum tilfell-
um eru þeir komnir fram úr okkur.
Á sama tíma og þetta er að gerast
eyðum við okkar tíma í að ræða aukn-
ar hömlur, sértæka skattlagningu eða
algjöra uppstokkun á kerfinu. Mér
finnst þetta áhyggjuefni. Við ættum að
vera eyða tímanum í að ræða hvernig
gera megi íslenskan sjávarútveg enn þá
hagkvæmari. Við ættum að vera að
búa hann undir þá harðnandi sam-
keppni sem hans bíður. Ef íslenskur
sjávarútvegur verður undir í þeirri sam-
keppni mun hann hvorki geta staðið
undir bættum lífskjörum í landinu eða
skilað sköttum í okkar sameiginlegu
sjóði svo nokkru nemi. Það er að mínu
Evrópusambandslöndin
að taka upp kerfi í
líkingu við það íslenska.
mati mikið áhyggjuefni ef umræðan er
byrjuð að halda aftur af þróun í grein-
inni," segir Kári Arnór.
Barentshafssamningar eru engin
gjöf fyrir útgerðarfyrirtækin
Kári Arnór segir að við þurfum fleiri
stórar og öflugar einingar í sjávarútvegi
til að geta mætt kröfunni um þróun og
sókn inn í framtíðina. Hann gagnrýnir
þá uppstillingu í umræðunni að sífellt
sé verið að einblína á skiptingu kvóta
milli staða eftir því hvar skipin eru
skráð. Hjá flestum fyrirtækjum séu öll
íslandsmið undir. Menn veiði hér og
þai við landið og landi á ólíkum stöð-
um. í samantektum er t.d. kvóti Sam-
herja allur skrifaður á Akureyri þrátt
fyrir að fyrirtækið sé með starfsstöðvar
á þremur öðrum stöðum á landinu,
auk þess sem Samherji á viðskipti við
mörg önnur sjávarútvegsfyrirtæki.
Kvótinn er þannig nýttur í mörgum
byggðarlögum.
„Til að mynda má benda á að ef
Samherji kaupir loðnukvóta lendir
hann ekki á Akureyri. Það er því alger-
lega úrelt hugsun að einblína á kvóta-
skiptingu milli staða eftir skráningar-
stöðum skipanna," segir Kári Arnór.
Hann telur janframt að vafasamt sé
að setja hömlur á vöxt fyrirtækja í sjáv-
arútvegi þegar slíkt er ekki aimenn
regla í atvinnulífinu á íslandi. Þegar ís-
lensk sjávarútvegsfyrirtæki sameinist
fagni menn ekki þeim hagræðingar-
möguleikum sem í því felist. Talað sé
um að kvótinn sé að færast á æ færri
hendur og koma þurfi í veg fyrir það.
Þetta muni skaða þróunina í greininni
þegar til lengri tíma er litið.
„Viðbrögð vissra stjórnmálamanna
við nýgerðum samningi um veiðar í
Barentshafinu eru dæmigerð fyrir það
plan sem umræðan er á hér á landi.
Talað var um að nú væri verið að færa
útgerðarmönnum milljarða upp í
hendurnar með því að semja um veiði-
heimildir íslendinga á svæðinu. Þetta
er auðvitað fráleitur málflutningur. í
fyrsta lagi þá hefðu íslendingar ekki
fengið heimildir til að veiða eitt síli,
nema vegna þess að íslenskar útgerðir
sóttu á svæðið og sköpuðu sér veiði-
reynslu þar. Sú sókn var áhættusöm og
kostaði mikla peninga og ekki voru all-
ar Smuguferðir farnar til fjár. í öðru
lagi þá verður ekki áhættulaust að nýta
þessar veiðiheimildir í framtíðinni, en
við munum ekki halda þeim nema ein-
hver treysti sér til að nýta þær. Og í
þriðja lagi hljóða samningarnir upp á
mun minni afla en menn hafa verið að
taka á þessu svæði. Það er því verið að
takmarka aðganginn að svæðinu, eins
og alltaf gerist þegar settur er á kvóti.
íslensku útgerðirnar búa með öðrum
orðum við takmarkanir sem þær gerðu
ekki áður. Þrátt fyrir þetta hefur því
verið haldið fram að rétt sé að hundsa
20 MCm