Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1915, Blaðsíða 43

41
á ástandi Gyðingaþjóðarinnar, eins og það var á dögum Ivrists. Alt
varpar það Ijósi yfir n. tm. og kenning hans. Því að eigi má það
gleymast, að alt, sem liann sagði, er talað út frá ástandinu eins og
það var þá. Ilvert orð hans var miðað við hugsanir og líf samlíðar-
manna hans. Samlöndum sínum og samtíðarmönnum ílutti hann boð-
skap sinn, en talaði aldrei út í bláinn til ófæddra kynslóða. — Um
leið og guðfræðisnemandinn gerir sjer af aleíli far um að kynnast
sem allra best kenning Jesú sjálfs, þá bcr lionum að gæta þess, að
greina rjettilega milli fagnaðarerindis hans sjálfs og fagnaðarerindis
postula hans. Peir fiylja að visu sama fagnaðarerindið og hann sjálf-
ur; en inn í það eru hjá þeim fljettaðar með ýmsum hætti skoðanir
þeirra á honum, boðskapur þeirra um hann, sem þó heyrði ekki upp-
haílega til boðskap hans. Auðvitað verður aldrei hjá því komist i
kristninni, að flytja einnig boðskap um hann. Hjá því kemst engitin
kristinn prjedikari. En þó má ekki gleyma því, að sá boðskapur á
að sltipa annað sæti, en boðskapur Jesú sjálfs fyrsta sæti. Það er
ýmsum ný-guðfræðingum að þakka (ekki síst prófessor Adolf Ilarnack),
að vjer höfum lært að gera þennan mun. En fyrir bragðið höfum
vjer og fæist nær hinum upphaílega kristindómi, því að boðskapur
Jesú sjálfs hlýtur að vera liinn ciginlegi kristindómur.
III. Samstæðileg guðíræði.
Hin samstæðilega guðfræði á að veila oss scm beslan skilning
á trúarinnihaldi kristindómsins í heild sinni. Hún gerir i vísindalegu
kerfi grein fyrir þeim trúarhugmyndum, sem í sameiningu mynda
trúarskoðun kristindómsins eða kenningu. Pví að þótt kristindóm-
urinn sje engan veginn aðeins sjerstök skoðun eða kenning, heldur
fj'rst og fremst sjerstök tegund raunhæfrar guðrækni eða afstöðu
mannsins við guð, þá hefur þó frá ujiphafi kristninnar verið til kristi-
leg kenning, þar sem hin krislna skoðun fjekk þá mótun, sem henni
var ómissandi, svo að kristna trúin gæti viðhaldist og varðveilst frá
einni kynslóð til annarar. Af þessu leiðir, að hin kristilega kenning
fær eigi án verið visindalegrar framsetningar, gagnstætt því, er á sjer
stað, þar sem ræða er um flutning kenningarinnar í kristilegri prje-
dikun og við kristilega unglingafræðslu; því að kristinn einstaklingur
getur verið guðrækinn maður og látið guðrækni sína á sjást i verk-
inu, þó liann eigi ekki liina kristilegu skoðun sína visindalega mótaða
og rökstudda. En kristindómurinn í heild sinni gæti ekki átt sjer
neina framtið, ef ekki væri auðið að móta vísindalega þá lífsskoðun,
sem frá honum er runnin, og rökstyðja liana vísindalega gagnvart
öðrum lífsskoðunum, sem ekki eru runnar af kristilegri rót. Einkan-
lega gerist þessa þó þörf vegna liinnar embættislegu starfsemi kirkj-
C