Tímarit lögfræðinga og hagfræðinga - 01.02.1923, Síða 57

Tímarit lögfræðinga og hagfræðinga.
103
að kaupa sér sáluhjálp. Með konungsvaldinu kom svo
réttur konungs til arfs, er enginn átti.
Skilgetið barn hefir ætíð verið fyrsti erfingi eftir
foreldri, þótt sá erfðaréttur hafi verið misjafn, eftir því,
hvort um son eða dóttur var að ræða. Dóttir var ver sett
en sonur, sem stafar af því ríka ættarsambandi, sem var
í fomöld, en þar gætti sonarins venjulega meir.
Á lýðveldistímabilinu tók skilgetinn sonur fyrstur
arf eftir foreldri. Ef enginn sonur var til, tók skilgetin
dóttir arf, og var hún því önnur í erfðaröðinni. En allir
fjarskyldari ættingjar útilokuðust frá arfi, ef sonur eða
dóttir var til. Eftir lögbókunum Járnsíðu (lögtekin 1271—
3) og Jónsbók (lögt. 1281) var erfðaréttur dóttur einnig
að baki sonar. Eftir Jónsbók tók sonur tvöfaldan ai'f við
dóttur, en bæði tóku arf í fyrsta flokki. Ef jarðir voru í
arfi, skyldu synir taka höfuðból en dætur útjai’ðir. Eftir
að eiTðareglur Norsku laga Kristjáns V. (lögt. 1769)
öðluðust gildi hér á landi, giltu þær um axftöku skilget-
inna barna, þangað til ei'fðatilskipunin frá 25. sept. 1850
kom í gildi, en reglur hennar gilda enn þann dag í
dag, þó með nokkrum breytingum. Samkvæmt Norsku
lögum tóku afkomendur arfláta fyrstir arf, börn, bai'na-
böi'n o. s. frv. niður eftir, meðan nokkurt þeirra var
til, þó svo, að karl tók alstaðar tvöfalt við konu, N. L.
5—2—28 og 29. Eftir ei’fðatilskipuninni er ekki leng-
ur gerðui’ munur á arfahlutum karla og kvenna; þau
taka jafnan arf, og skilgetið barn tekur þar arf í fyi’sta
flokki. Skilgetið barn er þar gei’t að skylduei’fingja for-
eldra, en það merkir, að foi’eldrar geta ekki með ai'fleiðslu-
skrá eða annari ráðstöfun, svift barnið ai*fi að meiru en
því er svai'ar % parti af eignum þeirra, sbr. 22. gi'.
erfðats. Barnið getur hinsvegar afsalað sér ai'fi, sé það
fjárráða, 14. gr. ei'fðats., svo getur það með í-efsivei’ðum
vei'knaði fyrirgjört erfðaréttinum, ef það fremur ofbeld-
isverk móti foreldri eða meiðir æru þess, sbr. 306. gr.
hegningai’laganna. þetta er fortakslaus réttur barns, hafi
það ekki afsalað sér þeim rétti, eða fyrirgjört honum.