Dýraverndarinn - 01.05.1980, Blaðsíða 12

Fuglarnir okkar
STUTTNEFJ AN
(Uria lomvia lo?nvia (L)
Stuttnefjan er aðalbjargfuglinn
norðanlands. Hún er þar í yfir-
gnæfandi meiri hluta. Hún er haf-
ræn (pealgisk) á vetrum, eins og
svartfuglar eru yfirleitt, en er þó
skammt undan landi. Hún kemur
upp að landinu og að fuglabjörgun-
um oftast nær skömmu eftir vor-
jafndægur, en hefir þar þó ekki
neina verulega viðdvöl fyrr en eftir
sumarmál. Þá sezt hún að í björg-
unum fyrir alvöru. Varptíminn
hefst venjulega seinni partinn í maí
og stendur yfir fram í fyrri hluta
júní. Fer þetta mjög eftir árferði.
Stuttnefjan verpur aðeins einu eggi
að svartfugla sið, og útungunar-
tími þess er svipaður og hjá lang-
víunni. Hreiðurgerð er ekki um að
ræða, frekar en hjá öðrum svart-
fugli, en þó er stuttnefjunni ekki
geðfellt að verpa á beran klettinn,
hest. Og svo hefur það lýst þessum
vinum mínum nákvæmlega.
Sleipni minn hefur mig dreymt
oft síðan hann hvarf héðan. Og oft
á sama stað og í sama veðri. Síð-
ast og best dreymdi mig hann sum-
arið 1972. Eg þóttist staddur eins
og venjulega rétt fyrir vestan bæ-
inn Hæl í Gnúpverjahreppi í göt-
unni út að Hlíð. Hjá mér í göt-
unni stóð Sleipnir með reiðtygi.
Það var sólskin með sunnanand-
vara. Sleipnir var allur gljáandi
fallegur og sællegur. Ég stóð við
12
eins og frændur hennar gera. Er þar
víðast hvar einhver vottur jarðvegs
á syllunum, þar sem hún verpur,
enda treður hún hann vel, því að
varpið er þétt og um þrifnað er
ekki að ræða. Er því einnig nokkur
gróður af skarfakáli o. fl. í heim-
kynnum stuttnefjunnar. Ungarnir
eru mataðir með sílum og seiðum
og ýmsum smádýrum úr sjó, þang-
að til þeir eru allt að því mánaðar
gamlir eða ef til vill tæplega það.
Þá verða þeir að fara á sjóinn. Þeir
eru þó ófleygir ennþá og verða að
klifra niður, ef það er fært, en í
langflestum tilfellum að steypa sér
beint niður í sjóinn. Er það oft hin
mesta svaðilför, þar eð björgin eru
víða um 100 m á hæð eða þar yfir.
Þegar þeir eru komnir á sjóinn, eru
þeir í umsjá foreldranna um hríð,
sem kenna þeim og vernda þá eftir
mætti um sinn, unz þeir eru orðnir
sjálfbjarga. Fyrst um sinn dvelur
vinstri hlið hans eins og vanalega
er ég ætlaði á bak honum. En nú
brá svo við að í þetta skipti sveig-
ir hann höfuðið til mín og er bú-
inn að fá mannlegt mál og segir:
„Nú er ég vel fyrirkallaður. Nú ætt-
ir þú að stíga á bak og við að fá
okkur sprett út að Hlíð." Ég gerði
þetta. Og hann tók sprettinn. Nú
var hann á allan hátt fullkomnari
en nokkru sinni fyrrum, — og veg-
urinn, veðrið og gróðurangan á
þessari yndislegu bæjarleið með
slíkum töfrum, að allt þetta var
svartfuglinn skammt undan björg-
unum, á grunnsævi, en fer að fækka
þar, þegar kemur fram í september,
og er hann þá kominn lengra á
haf út og venjulega eitthvað suðut
á bóginn. Margt af stuttnefjunni er
efalaust hér við land allan veturinn,
en þó fer hún einnig eitthvað lengra
suður. Merkingar hafa engar verið
framkvæmdar á svartfugli hér á
landi ennþá, og er leitt til þess að
vita. Vita menn því of lítið um
háttu þessa merka fuglaflokks hér
á landi. Þar, sem farið hefir verið
fram á það við menn, að þeir tækju
sig til og merktu eitthvað af svart-
fuglinum, hefir það jafnan strandað
á því, að almenningur telur sig
ekki hafa ráð á því að sleppa nokk-
urum fugli, sem hendur eru hafð-
ar á.
Stuttnefjan er miklu norrænni
fugl en iangvían og á því heim-
kynni erlendis víða í Norðuríshafs-
gagntekið af einhverri ófölnandi
fegurð og unaði sem verður mér
ógleymanlegt. Og aldrei hefur mér
sjálfum liðið betur á ævinni í
draumi en þá. En þegar ég þóttist
stíga af baki honum í Hlíð þá hvarf
draumurinn í einu augnakasti og ég
vaknaði.
Kannski er þetta fyrirboði þess,
að hinn blessaði og heilagi hjarða-
drottinn faðir alls, sem lifir, veiti
honum tungutalsgáfuna, þegar næst
við hittumst.
Blessuð sé minning hans. - Frh.
DÝRAVERNDARINN