Heimir : söngmálablað - 01.01.1936, Blaðsíða 12

10
Björgvin Guðmundsson
til starfsins, hafi giflusamleg tekist aö rækta þann mú-
sikalska jarðveg hjá þjóðinni, sem Jónas plægði. Þó er
eitt alriði frá þessu tímabil,i sem ekki verður fram hjá
komist, en það er, hvað Sveinbjörn Sveinbjörnsson kemst
lítið inn í hókmenntir vorar. Mun það stafa sumpart af
því, að liann dvaldi lengslaf erlendis, og þó máske enn-
fremur sökum þess, að liann varð ekki músikþroslca
þjóðarinnar jafn samferða og hin tónskáldin. Loks rek-
ur Sigvaldi lestina, á öðrum tug þessarar aldar, og fyrstu
söng-liefti hans ná mikilli útbreiðslu. En svo fer allt
í baklás. Það mun mega l'ullyrða, að fram um 1920 fari
allt með felldu i músiklífi þjóðarinnar. Fólk eignaðist
flestar tónhækur, sem gefnar voru út, og kynnti sér og
tileinkaði eftir beztu getu innihald þeirra.
En upp frá því fara alvarlega að koma til sögunnar
þau truílandi öfl, sem smámsaman liafa valdið þvi á-
standi meðal þjóðarinnar, sem eg lióf mál mitt með að
lýsa. Þau eru þrenns konar. Hið fyrsta og meinlausasta
i eðli sínu eru grammófónarnir. Meðan útvarpsins naut
ekki við, voru þeir hvorttveggja í senn, dálítið nytsam-
legir og dálílið ónytsamlegir, eftir því, hvernig þeir voru
hafðir, þvi að áhrif þeirra náðu eklci langt. Þeir gátu
þroskað eða vanþroskað einstöku heimili, eftir því livaða
plötur voru til þeirra fengnar. Og hvað áhrif þeirra hér
á landi snertir, munu þau hafa verið ineira truflandi
en þroskandi. Meiri hluti liljóðplatna, livar í heimi sem
er, liafa frá upphafi sinna vega verið skrall og þvætt-
ingur, og eg hygg, að þær hafi eðlilega orðið liér í meiri
liluta, og eins liitt, að góðar plötur liafi í mörgum til-
fellum ekki samrýmst musik-þroska notenda sem skyldi.
Þá er annað atriðið. Sem sé aukin samhönd við útlönd,
og misjafnlega fulllcomin tónmenntun erleiulis, sem að
vísu gat af sér marga nytsemd, en líka allskonar for-
skrúfun og gögurmennsku, Hrokafulla hálfmenningu.
Þetta liættulegasta stig einstaklinga og þjóða. Frum-
menning og hámenning eiga það sammerkt, að halda