Melkorka - 01.05.1944, Qupperneq 24

VERKAKVENNAHREYFINGUNNI
Allt frara á síðustu ár hefur ísland átt fátt iðjulausra
kvenna. Bónda- og sjómannskonan hefur innt heimilis-
störfin af hendi, auk þess sem hún hefur staðið hörð og
ósveigjanleg við hlið eiginmannsins í hinu daglega striti
við framleiðslustörfin, farið í síldar- og fiskvinnu, hjálp-
að sjómanninum við að beita og jafnvel róið á sjó, tekið
þátt í heyskap og gegningum, farið í eyrarvinnu þegar
því var að skipta og aldrei látið sér bregða hið minnsta.
Hún hefur skilið eins og maðurinn hennar, að „lítt má
höndin ein og ein“, en máttur félagssamtakanna getur
hinsvegar orðið mikill. I sveitinni hafa konurnar stofnað
kvenfélög og haft samvinnu um notkun ýmissa áhalda,
svo sem prjónavéla, spunavéla og vefstóla. Þær hafa skil-
ið, að á þann hátt tryggja þær heimilum sínum betri af-
komu.
En verkakonan á mölinni, sem á allt sitt undir því,
hvaða kaup atvinnurekendurnir greiða, hefur hinsvegar
myndað með sér félög til þess að berjast fyrir bættum
launakjörum og aðbúð á vinnustöðvum. Þannig tryggja
þær heimilum sínum betri afkomu.
Með samtölum og símtölum við konur innan verka-
kvennahreyfingarinnar hefur tekizt að safna saman eftir-
farandi molum.
Verkakvennafélagið Framsókn, Reykjavík
er fjölmennast með 693 skráða meðlimi. Það var stofnað
25. okt. 1914. Konur úr Kvenréttindafólagi íslands geng-
ust fyrir stofnun þess, meðal annars Jónína Jónatans-
dóttir, Bríet Bjarnhéðinsdóttir og Ilelga Torfason. Jón-
ína var formaður þess í 20 ár. Núverandi formaður er
Jóhanna Egilsdóttir. Hefur hún verið 22 ár í stjórn fé-
lagsins, en 10 ár formaður. I félagið gengu við stofnun
þess aðallega konur, sem unnu fiskvinnu og eyrarvinnu.
Kaupið var þá 12 aurar á tímann og vinnutíminn minnst
12 klst. Konumar báru þá oft salt, kol og timbur eins og
ekkert væri. Fiskvinnan er svo að segja horfin hér í
Reykjavík, en í félaginu eru nú margar starfsstúlkur.
„Fyrst í fyrra náðum við samningum við ríki og bæj-
arfélag", segir formaður Framsóknar. „Grunnkaupið
liækkaði við það um 50% hjá bænum og 30% hjá rík-
inu.“
— Hver er skoðun yðar á sameiningu smáfélaganna,
mér skilst að stjórn Alþýðusambandsins telji heppilegra
að félögin á hverjum stað sameinist í stærri félög.
„Ég tel, að konurnar eigi að hafa sérfélög, þar sem
þau ekki verða alltof lítil. Það þroskar þær meira, þvi
að þær láta svo lítið á sér bera, þegar karlmenn eru
annars vegar og kasta allri ábyrgðinni yfir á þeirra herð-
ar. En ég er farin að sjá nú, þó að ég hafi ekki alltaf
verið þeirrar skoðunar, að á hverjum stað á ekki að vera
nema eitt verkakvennafélag, og tel ég okkur hér í Reykja-
vík eiga að vinna að því að sameina félögin.“
Þvottakvennajélagið Freyja, Reykjavík
var stofnað 1932. í því eru aðallega konur, sem þvo skrif-
stofur, búðir og ganga, um 120 talsins. Félagið náði fljót-
lega samningum við bæ og ríki, en það fór úr Alþýðu-
sambandinu á klofningsárum þess og samningunum við
Freyju var sagt upp 1939, en samið við Framsókn í
staðinn. Félagið hefur nú samninga við ýms einkafyrir-
tæki og hefur því yfirleitt tekizt að ná sæmilegum kjör-
um.
„Við viljum helzt fá kaupið greitt samkvæmt uppmæl-
ingataxta, en þá er tekið ákveðið gjald fyrir að þvo hvern
fermetra gólfflatar. Sumstaðar höfum við fengið þessu
framgengt og fáum þá greiddar kr. 1.30 á fermetra, þar
sem lítið er af húsgögnum, en kr. 1.40, ef meira er inni
af lausum hlutum,“ segir formaður félagsins, Þuríður
Friðriksdóttir.
Hvaða skoðun hafið þér á sameiningu félaganna?
„Auðvitað býst ég við, að félögin sameinist í framtíð-
inni og tel það einnig æskilegt, en enn sem komið er
hefur það ekki getað orðið.“
20
MELKORKA