Bjarmi - 01.06.2003, Blaðsíða 30

Elísabet Haraldsdúttir, hjúkrunarfræðlngur
Þegar sorgin fyllir
hug og hjarta
Ein af staðreyndum lífsins er
dauðinn. Hann er hluti af lífinu,
sorg og gleði, að eignast og
missa. Veikindi, slys og önnur
áföll eru líka viðfangsefni lífsins
þó ekki séu þau okkar val. En viö
getum valiö hvernig viö lifum
lífinu og hvernig við tökumst á
við áföll. Einskis er hægt að
krefjast en Guð vill af náð sinni
gefa okkur trú, von og kærleika
sinn. Hann vill vera meö okkur
og taka áhyggjur okkar og byrð-
ar á sig. En okkar er alltaf að
taka ábyrgð á okkur sjálfum og
verkum okkar.
Sorgin skellur oft á án fyrirvara
sem missir ástvina (bæði viö and-
lát og skilnað), missir heilsu, at-
vinnu (uppsögn og vinnulok),
missir sjálfstæðis og við aðrar rót-
tækar breytingar svo sem flutn-
inga, fjárhagstjón og breytingar á
vinnustað og margt fleira.
Fyrstu viðbrögð
Viöhorf okkar til sorgarinnar mót-
ast af venjum í þjóðfélaginu, svo
og því sem viö lærum af foreldr-
um okkar og skóla. Það er eðlilegt
að finna fyrir sorg að tárast og
finna fyrir depurð vegna ýmiss
konar missis. Við finnum fyrir
sársaukanum sem sorgin hefur or-
sakað. Fyrst í staö er upplifunin
viö áfall viss óraunveruleiki.
„Þetta getur ekki hafa gerst, þetta
er ekki satt," segjum viö. Lífið sem
gekk sinn vanagang hefur stöð-
vast um sinn hjá okkur en ekki
hinum. Ekkert verður eins og áður.
Á meöan viö innbyrðum þessar
staðreyndir erum við dofin eða
tóm hiö innra með okkur. Áfall er
andlegur áverki sem við þurfum
að huga aö. Við þurfum aö gefa
okkur tíma til að syrgja. Best er
að horfast í augu við veruleikann
þótt sársaukinn sé mikill. Ef við
bíðum eða frestum því veröur það
mun erfiðara og næsta áfall mun
því skella á með tvöföldum þunga.
í sorg þarf sálin okkar tíma i
einveru með sjálfri sér, en erfitt er
að bera mikinn sársauka ein eöa
einn. Þá er gott að leita í bænina.
Hrópa til Guös og segja frá líðan
okkar og sársaukanum sem er
óbærilegur. Biöja Guð að hjálpa
okkur í gegnum sorgina stig af
stigi. Hjálpa okkur að takast á viö
lífið á ný og nota tækifærin sem
lífið færir okkur. Við þurfum að
vinna okkur í gegnum sorgina þó
að missir og sorgin búi alltaf með
okkur. Minningar munu lifa og
gott er að ylja sér við þær en með
tímanum mun sársaukinn dvína
og viö munum snúa okkur til lífs-
ins á ný.
Reiði í sorginni
Við getum oröið reið yfir missi og
spyrjum því Guð: „Hvers vegna
við?" Við getum lika snúið þessu
við og spurt okkur sjálf: „Hvers
vegna ekki við?” Guð gaf okkur
reiðina eins og allar aðrar tilfinn-
ingar. Reiði ereðlileg tilfinning
viö óeölilegar aðstæður. Reiði
kemur þegar við finnum til hjálp-
arleysis eða vanmáttar gagnvart
aðstæðum sem ekki er hægt að
breyta. Reiðin segir þessar staö-
reyndir vera sárar og óréttlátar en
þær fylgja lífinu. Við höfum e.t.v.
vanist þvi að telja reiðina nei-
kvæða tilfinningu og skömmumst
okkar fyrir að finna fyrir reiði. Við
eigum þess vegna erfitt meö að
viðurkenna hana fyrir okkur og
öðrum. Reiöin er eölileg en þaö
skiptir máli hvernig við tökum á
henni eins og öörum tilfinningum.
Annað tveggja gerist, við látum
stjórnast af reiðinni (og tökum
ekki ábyrgð á okkur sjálfum) eða
tökum reiðina í sátt (og gerum
hana að krafti sem við annars
höfum ekki). Við getum notað
reiöina til að fara út að ganga
eöa í líkamsrækt og gert allt það
sem við höfum í raun og veru ekki
krafta til að gera. Við getum gert
reiðina að skurögröfu til aö moka
okkur út úr doða og ástandi þar
sem ekkert gerist. í sorginni eins
og í öllu lífinu berum við ábyrgð á
okkur og gerðum okkar.
Þau sem veik eru vilja heilsu,
hin sem finna dauðann nálgast
vilja lengra líf. Þess vegna er oft
ákveðið að gera samning við Guð.
Samningurinn er framlengdur og
nýr gerður því við viljum alltaf
meira og meira. Oft er erfitt aö
standa við okkar hluta samnings-
ins.
flbyrgð okkar
í sorginni verðum viö döpur og
sumir segja að við séum þunglynd.
Margar tegundir þunglyndis eru til
en depurð við missi eöa sorg er
eðlileg. Þunglyndi getur líka verið
sjúklegt og er þá hættulegt því að
án hjálpar eða aöstoðar fagfólks
getur það leitt til dauða. Geö-
læknar og sálfræðingar eru í hópi
fagfólks sem er til aðstoöar þegar
við erum á krossgötum lífsins. Við
þurfum e.t.v. engin lyf eða innlögn
á sjúkrahús heldur hlustun þeirra
sem geta leiðbeint okkur þegar
viö erum föst í okkar eigin tilfinn-
ingum. Sum okkar lenda út af
veginum i andlegum skilningi og
þá þurfum viö hjálp þeirra sem
kunna aö annast okkur í samræmi
við veikindum okkar. Guö læknar
30