Heilbrigðismál - 01.10.1973, Blaðsíða 18

Blindir læra að sjá
með maganum
Amerískir vísindamenn gera nú tilraunir
með tækjabúnað, sem vekur mikla athygli.
Hann sendir myndir til heilans frá rafeinda-
bylgjum, sem er hleypt á húð kviðarins.
Blint fólk getur komizt upp á að sjá með
kviðnum með aðstoð nýs tækis. Það eru vís-
indamenn við Smith Kettlewell stofnunina í
San Fransiskó, fyrir sjónvísindi, sem hefur
gert þetta athyglisverða tæki.
Hugmyndin, sem að baki liggur, er þessi:
Hinir blindu bera með sér smásjónvarps-
tæki, 2 kg. að þyngd, sem stefnt er að hlut-
um. Sjónvarpstækið sendir rafeindabylgjur í
electroður, sem eru festar á kvið blinds
manns. Þessar rafsveiflur hafa áhrif á húð
kviðarins og hinar sársaukalausu upplýsing-
ar eða mnydir eru teknar upp af taugum, sem
bera áhrifin áfram til heilans. Sveiflurnar
eru þannig skráðar inn í heilann sem grófar
myndir.
Þessi tæki lækna vitanlega ekki blindu.
Uppfinningamaðurinn, Paul Bach-Y-Rita
læknir, tekur skýrt fram, að heilinn fái upp-
lýsingar sínar frá allt öðrum stað á líkaman-
um en hann eigi að venjast. Þegar hinn blindi
hefur verið þjálfaður í 10-15 klst. verður
hann ekki lengur var við rafeindaertinguna
í húðinni, en fer að sjá myndir með heilanum.
„Það sem er erfiðast fyrir fólk, sem hefur ver-
ið blint allt frá fæðingu, er að gera sér grein
fyrir rúmi og dýpt," segir Back-Y-Rita. Þetta
nýja kerfi hjálpar hinum blinda til að tileinka
sér þessa skynjun, með því að tengja stórt
svæði á kviðnum í stað þess að nota fingur-
16
gómana eins og blint fólk gerir yfirleitt til
að greina hluti.
Tækið er enn á algeru tilraunastigi. 80
blindingjar hafa hingað til reynt tækið og
tekizt að hafa not af því. Þeir eru fyrst látnir
sitja við borð með ýmsum hlutum á, og eiga
að segja til um hvaða hlutir standa fremst
og hverjir aftast. Á þennan hátt lærist að sjá
stóla, borð og heil herbergi. Sá blindi, sem á
að læra að nota tækið, er fyrst látinn sjá fast-
ar línur og fleti, því næst það, sem er á hreyf-
ingu. Síðan er byrjað á einföldum flatarmáls-
myndun og upp úr því er tekið til við tölur
og bókstafi. Loks tekst fólkinu að greina á
milli mannsandlita, sjá heila líkami og hluti.
Þó að myndirnar séu aðeins í tveim víddum,
kemst heilinn fljótt upp á að greina þær sem
þrívíddir. Það tekur aðeins kortér til 20 mín-
útur að komast upp á að beita tækinu. Það er
borið í axlaról, en sjónglerinu er komið fyr-
ir til hiiðar á venjulegum gleraugum. Back-
Y-Rita læknir fékk hugmyndina að tækinu
þegar hann og samstarfsmenn hans voru að
athuga sjúklinga, sem höfðu orðið fyrir heila-
skemmdum eftir skotsár eða heilablóðfall.
Þeir komust þá að raun um hvernig önnur
skilningarvit líkamans tóku til að starfa í
skemmda hluta heilans. Þau ferðast beinlínis
í gegnum hinn eyðilagða hluta heilans. Yís-
indamennirnir álíta, að hægt væri að nota
aðra hluta líkamans sem móttökulíffæri. Það
hefur þegar verið byrjað á að senda myndir
gegnum hrygginn og brjóstið.
Bj. Bj. þýddi.
FRÉTTABRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL