Heilbrigðismál - 01.09.1984, Blaðsíða 12

Úr Heilbrigðisskýrslum fyrir hálfri öld:
Höfum við gengið til góðs?
Enginn dregur í efa að heilbrigðis-
ástandið hér á landi sé nií allt annað
og betra en það var fyrir hálfri öld.
Um það vitnar mun lægri dánartíðni
en áður og m.a. þar af leiðandi nær
tuttugu árum lengri meðalævi. Hins
vegar virðist okkur lítið hafa miðað
á sumum sviðum. Til fróðleiks og
gamans verður hér gripið niður í
Heilbrigðisskýrslur ársins 1934 og
birtir stuttir kaflar úr umsögnum
héraðslækna, en þeir voru þá 49 tals-
ins. Landlæknir var Vilmundur Jóns-
son. íbúafjöldi landsins var um 114
þúsund manns. -jr.
Heilbrigðisstarfsmenn. — Starf-
andi læknar voru 126 á öllu landinu,
13 lyfsalar, 11 tannlæknar, 11 nudd-
arar, 235 ljósmæður, 6 Iærðir og 5
ólærðir dýralæknar, 5 heilbrigðis-
fulltrúar, 190 hundahreinsunar-
menn, 90 lærðar hjúkrunarkonur og
7 manns höfðu takmarkað lækninga-
leyfi eða voru smáskammtalæknar.
Heilbrigðisstofnanir o.fl. —
Sjúkrahús og sjúkraskýli töldust á
þessu ári 37 alls. Rúmafjöldi sjúkra-
húsanna var 1034 og komu þá 9 rúm
á hverja 1000 íbúa. Lögskráð sjúkra-
samlög voru tíu og meðlimatalan
4,2% af íbúatölu landsins.
Manndauði. — A öllu landinu lét-
ust 1180 manns. Algengustu dánar-
orsakir voru ellihrumleiki (14%),
berklaveiki (14%), krabbamein og
sarkmein (13%), lungnabólga
(12%), hjartasjúkdómar (8%),
heilablóðfall (7%) og slys (5%).
Sóttarfar. - Heilbrigði á árinu var
eins og árið fyrir mjög góð og jafnvel
með afbrigðum. Að farsóttum kvað
lítið, nema skarlatsótt. Lungnabólga
gerði og með meira móti vart við sig
í sumum héruðum.
Barnsfarir o.fl. — Skýrslur Ijós-
mæðra geta fæðinga 2488 barna og
48 fósturláta. Af barnsförum og úr
barnsfararsótt létust 8 konur. Fóst-
ureyðingar voru 54. Kaþólsku
sjúkrahúsin í Reykjavík og Hafnar-
firði höfðu lagt bann á fóstureyðing-
araðgerðir í sínum húsakynnum. —
Fáir leita ráða um takmörkun barn-
eigna. (Borgarfjarðarhérað). — Eitt-
hvað munu getnaðarvarnir hafa ver-
ið um hönd hafðar, en ekki í stórum
stíl ennþá. (Borgarneshérað). —
Stöðugt vex kvabbið um fóstur-
eyðingar. Er líkast því að fólk haldi
að þetta sé leikur einn og aðgerðin
hættulaus. (Þingeyrarhérað). — Ein-
staka hjón takmarka barneignir
sínar. Önnur, og það þau, sem ættu
allra hluta vegna að gera það, mega
ekkert vera að fást við slíkt “fitl“.
(Flateyrarhérað). — Ein fæðing var
erfið og hafði mikið blætt. Leið yfir
tvo karlmenn, er við voru, en kon-
urnar stóðu sig prýðilega. Er það
eins og vant er, þegar mannsblóð er
annars vegar. (Öxarfjarðarhérað).
- Menn eru að nokkru leyti hættir
að líta á það sem eðlilega afleiðingu
af samlífi karls og konu að fleiri eða
færri börn fæðist. (Norðfjarðar-
hérað).
Húsakynni. Þrifnaður. — Byggt
hefur verið upp á mjög mörgum bæj-
um og torfbæir munu nú naumast
finnast í mínu héraði. Sum húsin
urðu allt of dýr og allt of stór svo að
ekkert er til að lifa af þegar búið er
að borga af skuldum. Ég álít fátækt-
ina vera undirrót margra meina og
líka sjúkdóma. (Borgarneshérað). —
Salernaleysi líkt og áður, en lúsin
heldur að víkja. (Hesteyrarhérað).
— Ennþá eru nokkrir bæir svo hrör-
legir að ekki getur talist forsvaran-
legt að þeir skuli vera mannabústað-
ir. (Hólmavíkurhérað). — Fækkar
nú óðum þeim bæjum er ekkert sal-
erni eiga. (Síðuhérað). — Nú er mest
aðkallandi til þrifnaðarauka og
hreinlætis að fá sjóveitu til salerna í
bænum, svo að þau geti komið í stað
þeirra heilsuspillandi kaggasalerna,
sem almenningur verður að nota.
(Vestmannaeyjahérað). — Opnu
forirnar sjást víða ennþá, og hafa
sjálfsagt ekki drukknað nógu margir
í þeim enn. (Keflavíkurhérað).
Fatnaður og matargerð. - Klæðn-
aður er glæsilegur að ytra útliti, en
ekki að sama skapi hollur. Er hann
fremur miðaður við erlenda tísku og
tildur heldur en íslenskt loftslag og
staðhætti. Islensk ullarföt eru í
megnustu fyrirlitningu. (Bíldudals-
hérað). — Verst er, hvað tískan og
æskuóvani gerir marga óskynsama í
vali fæðu. Neytt er hér ákaflega
mikils hveitis og sykurs, en lýsis-
notkun er hvergi nærri eins almenn
og regluleg og vera ætti, þótt alltaf
sé verið að prédika hana fyrir fólki.
(Flateyrarhérað). - Allirmunu hafa
nóg að bíta og brenna, en hvort fæð-
ið er eftir því hollt og hentugt, er
mjög vafasamt. (Miðfjarðarhérað).
— Ég fullyrði að fjöldi fólks hefur
ekki fullkomið vinnuþrek sökum lé-
legs fæðis, þó að það sé nóg að vöxt-
um. Það er hóflaus heimska að flytja
til landsins tregðu- og hindrunar-
laust tóbak, vín, kaffi og jafnvel
efnasnauðan sykur, en leggja höml-
ur á innflutning nýrra, lifandi aldina.
(Sauðárkrókshérað).
Afengisnautn. Kaffi og tóbak. —
Reykingar virðast fara hraðvaxandi,
sérstaklega sígarettureykingar barna
og unglinga. (Hafnarfjarðarhérað).
— Afengisnotkun á sér ekki stað.
12 HEILBRIGÐISMÁL 3/1984