Heilbrigðismál - 01.07.2007, Blaðsíða 18

ÚR EINU HERBERGI í STÓRHÝSI
Halldóra Thoroddsen var framkvæmdastjóri Krabbameinsfélags íslands
í áratugi og rifjar hér upp samstarfið við frumkvöðlana og fleira
Halldóra Thoroddsen starfaði hjá
Krabbameinsfélaginu um áraraðir og man
tímana tvenna hvað varðar starfsaðstöðu,
umfang starfseminnar, fjárhaginn og í
raun allt yfirbragð félagsins í gegnum árin.
Allt hefur þetta tekið miklum breytingum
frá því hún hóf störf hjá Krabbameinfélagi
íslands og Krabbameinsfélagi Reykjavíkur
árið 1954, þegar félögin voru rétt að slíta
barnsskónum. Þá dugði eitt lítið herbergi í
húsi Rannsóknastofu Háskólans og Blóð-
bankans við Barónsstíg en í dag er fjögurra
hæða hús með kjallara að springa utan af
starfseminni.
„ Ég var ráðin til að stýra skrifstofunni og
um leið sinna skrásetningu krabbameina.
Sú skráning var í rauninni upphafið að
Krabbameinsskránni sem við þekkjum I
dag," segir Halldóra. „Hvað varðar félagið
sjálft voru verkefnin einkum tengd félags-
gjöldum og fjármálum og að sinna ýmsum
erindum. En það var fljótlega umfangs-
mikið verkefni að sinna skráningu krabba-
meinanna og síðar að koma leitarstarfinu
af stað, en frumkvöðlar félagsins höfðu
veg og vanda að undirbúningi þess."
HREIF FÓLK MEÐ SÉR
Fyrstu forráðamenn Krabbameinsfélags
Reykjavíkur, Niels Dungal sem kjörinn var
formaður, og Alfreð Gíslason varafor-
maður mótuðu starfið og þeir leiddu
starfsemina fyrstu árin. Tveimur árum eftir
stofnun Krabbameinfélags Reykjavlkur var
Krabbameinfélag íslands stofnað og varð
Niels formaður þess.
Niels Dungal prófessor og forstöðu-
maður rannsóknastofu Háskólans var
helsti forgöngumaðurinn um stofnun
Krabbameinsfélagsins. „Hann hafði lag á
því að drlfa með sér broddborgara bæj-
arins og setja með því ákveðið yfirbragð á
félagið. Það átti áreiðanlega sinn þátt I að
félagið fór vel af stað," segir Halldóra.
Halldóra segir að Niels Dungal hafi átt
þá hugmynd að safna skipulega upplýs-
ingum um fjölda krabbameina. „Hann var
fyrst og fremst vlsindamaður og var alltaf
að hugsa um að fræða og var mjög laginn
við að hrlfa menn með sér, hvort sem það
voru lærðir menn eða leikir. Hann stóð
fyrir útgáfu Fréttabréfs um heilbrigðismál
og skrifaði það sjálfur að mestu fyrstu árin.
Mér fannst furðu sæta hvað hann var af-
kastamikill. Þegar ég spurði hann eitthvað
út I þessi fjölmörgu verkefni hans sagðist
hann fara á fætur klukkan 6 og skrifa til 8
áður en önnur störf hæfust. Það var hug-
sjón hans og ástríða að vera alltaf að fræða
og hann var alltaf að segja mér eitthvað. |
„Vitið þér það ekki Halldóra," gat hann |
stundum sagt - og já, við þéruðumst eins %
og tíðkaðist á þessum tíma." o
„Það bar minna á Alfreð en hann var
hugsandi maður og lagði margt gott til
málanna. Hann kom oft og rabbaði við
mig og hvatti. En allt voru þetta heiðurs-
menn og það var gaman að vinna með
þeim. Þeir sinntu margháttuðum störfum
fyrir félagið, héldu fræðslufundi, fluttu er-
indi, skrifuðu greinar en máttu líka vera að
því að velja með okkur húsgögn eða sinna
slíkum verkefnum sem þurfti að vinna. Og
fyrir utan þessa tvo voru fjölmargir aðrir
sem störfuðu fyrir félagið á þessum fyrstu
árum, bæði í stjórnum, sem starfsmenn
leitarstöðvar og við önnur verkefni."
„Krabbameinsskráninguna unnum við
þannig fyrstu árin að við fengum upplýs-
ingar sendar frá starfsmönnum á Rann-
sóknastofu Háskólans í meinafræði, frá
öðrum læknum og stundum fór ég sjálf
yfir læknaskýrslur til taka þaðan upplýs-
ingar um krabbameinstilfelli. Þetta var vit-
anlega allt unnið I trúnaði en ég er samt
ekki viss um að þessar aðferðir myndu
ganga í dag."
Halldóra segir Niels Dungal hafa verið
mikinn vísindamann. „Hann hugsaði (allar
áttír og með því að hafa forgöngu um
leitar- og rannsóknastarf félagsins freist-
aði hann þess að leita að þeim lykli sem
getur opnað mönnum dyrnar að lausn
þess af hverju krabbamein stafa."
AFBRAGÐSFÓLK í STJÓRN
Halldóra segir að þótt Niels Dungal hafi
verið óumdeildur forystumaður og frum-
kvöðull í starfi Krabbameinsfélagsins og
Alfreð stutt hann dyggilega hafi allmargir
aðrir verið kallaðir til ýmissa verkefna.
„Þeir lágu heldur ekki á liði sínu Hjörtur
Hjartarson, Friðrik Einarsson, Ólafur
Bjarnason og Gunnlaugur Snædal, svo
einhverjir séu nefndir. Þessir menn störf-
uðu af hugsjón fyrir félagið eins og Niels
og Alfreð. Þrír þeirra voru læknar en
Hjörtur kom úr viðskiptalífinu og ég hugsa
að Niels hafi haft auga fyrir því að fá til liðs
við sig menn sem hann vissi að gátu verið
haukar í horni hvað varðaði fjáröflun og
annað sem reksturinn og félagsstarfið
krafðist," segir Halldóra og minnir á að
Hjörtur hafi til dæmis verið betri en enginn
þegar húsakaupin í Suðurgötunni voru af-
ráðin og einnig þegar flutt var ( Skóg-
arhlíðina.
KONUR SÝNDU LEITINNI ÁHUGA
Leitarstarfið hófst í húsnæði Heilsu-
verndarstöðvarinnar við Barónsstíg og var
fyrsta krabbameinsleitarstöðin fyrir al-
menning rekin á vegum Krabbameins-
félags Reykjavíkur.
„Hugmyndin um leitarstarf hafði lengi
verið til umræðu hjá forráðamönnum
félagsins og Alfreð bar hana fyrst fram á
aðalfundi árið 1955 og leitin hófst svo
tveimur árum síðar. Þetta var leitarstöð A
og þar komu við sögu þeir Gunnlaugur
Snædal og Richard Thors. Síðan tók við
leitarstöð B þegar félagið flutti (Suðurgöt-
una og þá sá Alma Þórarinsson um hana.
Halldóra Thoroddsen framan við hús
Rannsóknastofu Háskólans í meina-
fræði. Þar var skrifstofa Krabba-
meinsfélagsins til húsa þegar hún
hóf störf hjá félaginu árið 1954.
18 HEILBRIGÐISMÁL 1/2007