Heilbrigðismál - 01.07.2007, Blaðsíða 22

Námskeiðið Að lifa með krabbamein
hefur reynst árangursríkt úrræði fyrir sjúklinga
og aðstandendur sem vilja leita sér upplýsinga og stuðnings.
námskeiðsmatinu sýndu að sænsku þátt-
takendurnir voru mjög ánægðir með
gagnsemi og fyrirkomulag námskeiðanna,
þeir bættu skilning sinn og þekkingu,
minnkuðu kvlða og töldu sig öruggari og
hafa betri úrræðagetu. Gott orðspor nám-
skeiðsins í Svíþjóð varð til þess að Norska
krabbameinsfélagið studdi við þýðingu,
aðlögðun og framkvæmd þess í Noregi frá
árinu 1995.
Á árunum 1995-1997 skipulögðu Evr-
ópusamtök krabbameinshjúkrunarfræð-
inga, með dr. Grahn í farabroddi, fjögur
fimm daga námskeið til þess að þjálfa evr-
ópska hjúkrunarfræðinga í þeim tilgangi
að þróa og halda námskeiðið ( sínum
heimalöndum. Fjárhagslegur stuðningur
fékkst frá European Union Against Cancer
og lyfjafyrirtækinu Bristol-Meyers Squibb.
Tólf Evrópulönd tóku þátt í námskeiðinu,
þar á meðal fulltrúar frá fagdeild krabba-
meinshjúkrunarfræðinga á íslandi. Enska
námskeiðið er nú þekkt sem Learning to
Live With Cancer.
I framhaldi af fyrstu námskeiðunum
voru niðurstöður úr mati þátttakenda frá
tíu Evrópulöndum mjög samhljóða um að
námskeiðið þætti mjög gagnlegt og fólk
var ánægt með innihaldið, fræðsluefnið
og tækifæri til að hitta annað fólk í svip-
uðum aðstæðum. Nýlegri niðurstöður frá
Ástralíu, sem byggjast á mati 1460 þátt-
takenda á árunum 1994-2000, sýna einnig
að meirihluti þátttakenda var mjög
ánægður með námskeiðið og taldi sig hafa
betri þekkingu og færni og hafa bætt sig í
samskiptum bæði við aðstandendur og
fagfólk.
Frá árinu 1999 hefur námskeiðið verið
haldið ífimmtán Evrópulöndum. Innihaldið
og uppbyggingin er sú sama og sam-
anstendur af átta tveggja tíma fundum
með um tuttugu þátttakendum og lögð er
áhersla á að aðstandendur sjúklinga taki
þátt. Fjallað er um ákveðið viðfangsefni í
hverjum tíma og staðlað skriflegt fræðslu-
efni fylgir með, en það hefur verið þýtt á
mörg tungumál.
Þeir sem stýra námskeiðunum eru lang-
oftast hjúkrunarfræðingar en margar fag-
stéttir koma að þar sem efnið er mjög fjöl-
breytt og á mismunandi sviðum. Oftast er
framkvæmd námskeiðsins studd af
krabbameinsfélögum og sjúkrahúsum, en
lyfjafyrirtæki og einkaaðilar hafa einnig
komið þar að.
ÍSLENSKA NÁMSKEIÐIÐ
Á árunum 1996-1998 sóttu fjórir ís-
lenskir hjúkrunarfræðingar með áralanga
þjálfun I hjúkrun krabbameinssjúklinga,
kennslu og stjómun, námskeið á vegum
Evrópusamtaka krabbameinshjúkrunar-
fræðinga til þess að öðlast þekkingu og
þjálfun I að halda námskeiðið á (slandi.
( kjölfarið var myndaður þverfaglegur
hópur starfsmanna frá Landspítala - há-
skólasjúkrahúsi. ( samstarfi við Krabba-
meinsfélag Reykjavíkur var unnið að skipu-
lagi, þýðingu og aðlögun námsefnis og
framkvæmd námskeiðsins sem fékk heitið
Að lifa með krabbamein. Með stuðningi
Krabbameinsfélags Reykjavíkur og Land-
spftala var fyrsta námskeiðið haldið I októ-
ber 1999 en alls hafa verið haldin þrettán
námskeið.
MARKMIÐ OG
UMFJÖLLUNAREFNI
Meginmarkmiðið með námskeiðinu er
að efla þekkingu og skilning þátttakenda
á því sem er að gerast eða getur átt sér
stað á veikindatímabilinu og auðvelda
þeim að takast á við breyttar aðstæður.
Umfjöllunarefnið byggist á fræðslu-
þörfum sjúklinga með kraþbamein og að-
standenda þeirra, en þessar þarfir hafa
verið mikið rannsakaðar. Umfjöllunin nær
til líkamlegra og sálfélagslegra afleiðinga
þess að greinast og lifa með krabbamein
og hvaða leiðir geti reynst hjálplegar til að
vinna með þær. Fjallað er m.a. um myndun
og greiningu krabbameins, helstu með-
ferðarleiðir, næringu, aukaverkanir, ein-
kenni og úrræði við þeim. Einnig er fjallað
um áföll, kreppuferlið og úrlausnir eins og
samskipti, breytta lífshætti, slökun, lík-
amsvitund, félagsleg réttindi og úrræði,
gildi listmeðferðar og óhefðbundna með-
ferð. Umfjöllunin er í formi fyrirlestra og
umræðna og í umsjá viðkomandi fagaðila
eftir þvf hvert efnið er.
ÁTTA VIKUR
Hvert námskeið stendur í átta vikur og
eru þátttakendur 20-25 manns, jafnt sjúk-
lingar sem aðstandendur. Námskeiðin eru
haldin á kvöldin til þess að auðvelda að-
standendum þátttöku. Hópurinn hittist
vikulega í tvo tíma í senn I húsnæði
Krabbameinsfélagsins að Skógarhlíð 8 þar
sem starfsmaður frá Krabbameinsfélagi
Reykjavlkur hefur verið til aðstoðar hverju
sinni.
Farið er eftir fyrirfram skipulagðri dag-
skrá og eru tveir til þrír leiðbeinendur sem
hafa umsjón með námskeiðinu til staðar
öll kvöldin. Námskeiðinu fylgir sérhannað
skriflegt fræðsluefni, sem upphaflega var
þýtt og staðfært með fjárhagslegum
stuðningi lyfjafyrirtækisins Bristol-Meyers
Squibb en Krabbameinsfélag Reykjavíkur
hefur slðan séð um útgáfu þess.
I lok hvers tíma á námskeiðinu eru þátt-
takendur beðnir að svara nokkrum spurn-
ingum skriflega til þess að meta gildi efnis
hvers tíma. Námskeiðið hefur hingað til
verið þátttakendum að kostnaðarlausu.
FLESTIR ÁNÆGÐIR
Frá árinu 1999 hafa verið haldin þrettán
námskeið með þátttöku samtals 295 ein-
staklinga; 151 sjúklings og 144 aðstand-
enda. Konur hafa verið meirihluti sjúklinga
(117). Þátttakendur voru á öllum stigum
sjúkdóms og flestir voru I meðferð (lyfja-
og eða geislameðferð) meðan á námskeiði
stóð.
Flestar sjúkdómsgreiningarnar eru
brjóstakrabbamein (62), krabbamein I
ristli/endaþarmi (17), illkynja blóðsjúk-
dómar (15), lungnakrabbamein (11) og
krabbamein I kynfærum kvenna (13).
Aðstandendur hafa flestir verið makar
sjúklings, og I öðrum tilvikum fullorðin
börn, foreldrar, systkin eða vinir.
Niðurstöður úr námskeiðsmati hafa sýnt
að meira en níu af hverjum tíu þátt-
takendum voru mjög ánægðir með nám-
skeiðið, fannst fræðsla og meðfylgjandi
lesefni gott og töldu sig hafa lært eitthvað
nýtt. Allir sögðust myndu mæla með
námskeiðinu við aðra I svipuðum að-
stæðum.
ÞYRFTI AÐ VERA ALLTAF í BOÐI
Námskeiðið Að lifa með krabbamein
hefur reynst árangursríkt úrræði fyrir sjúk-
linga og aðstandendur sem vilja leita sér
upplýsinga og stuðnings. Færri en vildu
hafa hingað til komist á námskeiðið.
Framtíðarsýnin er sú að námskeiðið sé
alltaf I boði og mæti eftirspurn. Einnig að
gerðar verði rannsóknir á gildi og árangri
námskeiðanna.
Stefnt er að þvl að næsta námskeið verði
í haust.
Grein eftir Nönnu Friðriksdóttur sér-
fræðing I hjúkrun á Landspltala - háskóla-
sjúkrahúsi og formann Krabbameinsfélags
Reykjavíkur.
22 HEILBRIGÐISMÁL 1/2007