Heilbrigðismál - 01.07.2007, Blaðsíða 27

Sigurður örn Brynjólfsson
Margvíslegur ávinningur af slökun: Blóðþrýstingur lækkar eða kemst í
betra jafnvægi. Það dregur úr súrefnisþörf líkamans. Það hægir á öndun
og hjartslætti. Það hægir á efnaskiptum líkamans. Það slaknar á
vöðvum líkamans. Þú finnur fyrir hita og þyngslum í höndum og fótum.
Einbeitingin reynist auðveldari. Þú finnur fyrir ró og vellíðan.
hefðbundnu jóga, sem hann taldi að
mætti missa s(n.
Aðferðin er einföld: Til að bægja
ágengum hugsunum frá huganum voru
lærisveinar beðnir að sitja þægilega og
þeim kennt að kyrja möntru (orð eða
hljóm) í huganum. Þeir voru beðnir um að
vera óvirkir og ef aðrar hugsanir en
mantran leitaði á hugann að færa þær til
meðvitundar og halda síðan áfram að
hugleiða möntruna.
Talið er æskilegt að hugleiða að morgni
og aftur að kvöldi ( tuttugu mínútur (
senn.
SLÖKUNARVIÐBRAGÐ
Bandarlski hjartalæknirinn Herbert Ben-
son fékk áhuga á hugrækt þvf hann taldi
að með henni mætti vinna gegn háum
blóðþrýstingi og þróaði svonefnt slökunar-
viðbragð (relaxation response).
Slökunarviðbragð er safn sálfræðilegra
og lífeðlislegra áhrifa, sem virðast eiga
margt sammerkt með aðferðum hug-
leiðslu, bæna, hvíldarþjálfunar, sefjana í
dáleiðslu og jóga.
Margar rannsóknir hafa verið fram-
kvæmdar á helstu tegundum slökunar og
slökun hefur færst frá því að vera talin til
hjálækninga og er nú viðurkennd aðferð í
meðferð.
GJÖRHYGLI
Gjörhygli á rætur að rekja til búddisma,
en hefur verið þróuð við ýmsa háskóla.
Það að gaumgæfa er megineinkenni gjör-
hygli. I hverjum tíma læra þátttakendur að
fylgjast með hugsunum sem á hugann
leita og Kkamlegum viðbrögðum sem
þeim fylgja. Það skiptir meginmáli að vera
gjörhugull hverja stund, að vera meðvit-
aður um hvað sé á seyði án ádeilu og áfell-
isdóma. Þetta er ekki eins einfalt og virðist
því hugurinn er sívökull og veltir sér upp úr
fyrri syndum og áhyggjum vegna hins
ókomna, sem gefur Iftið svigrúm til að
huga að því sem er að eiga sér stað á hverri
stund. Fyrstu tilraunir til gjörhygli vekja
gjarnan gremju, óþreyju, og ótengdar
hugsanir. Markmiðið er að fylgjast með og
meðtaka það sem Ifður hjá.
Hornsteinn gjörhygli er dagleg hugrækt
og markmið að hún verði eðlilegur hluti
daglegs lífs. Með gjörhygli fylgist þú úr
fjarlægð með því sem á sér stað, nánast
eins og þú standir á hliðarlínu. Fjarlægðin
leiðir ekki til óvirkni heldur nýrra leiða til
að hugsa.
' .................................."
nO
TIL AÐ NÁ
BETRI STJÓRN
Á LÍFINU
Með reglubundnum slökunar-
æfingum kemst þú ( betra andlegt
og líkamlegt jafnvægi, finnur
sjaldnar fyrir kvíða og nærð betri
stjórn á Iffinu.
Stunda þarf slökun daglega við
góðar aðstæður þar sem fólk verður
ekki fyrir ónæði (til dæmis er nauð-
synlegt að slökkva á farsímanum).
Gott er að sitja í stól sem veitir
stuðning við háls og herðar eða
liggja á þykku teppi eða dýnu á gólfi,
en alls ekki uppi í rúmi því mark-
miðið er ekki að sofna út frá slökun
heldur að standa upp að æfingu
lokinni og finna hvernig tilfinning
fylgir því að vera afslappaður við
venjulegar aðstæður
Sé einhver vöðvanna spenntur er
rétt að beina athygli sérstaklega að
honum og slaka á.
E. Ö. A.
SLÖKUN ER FYRIR ALLA
Menn verða samdauna spennu og
hætta að greina í sundur spennu og
slökun, verða ónæmir fyrir áreiti sem vekur
spennu, og spennt ástand fer að þykja
eðlilegt.
Spenna einkennist af því að rísa fljótt og
dvína fljótt. Hins vegar finnst mönnum
spennan vera stöðug vegna áreita sem
koma hvert í kjölfar annars.
Ekki þarf slökun að nást við að lesa blöð
eða horfa á sjónvarp. Margir upplifa hins
vegar slökun við að sitja í einrúmi ( kirkju
þar sem ríkir friður og ró.
Allir ættu að geta stundað slökun, óháð
trúarbrögðum.
Helstu heimildir:
Benson, H. (1975). The relaxation response.Glasgow:
William Collins Sons & Co. Ltd.
Hawton, K., Salkovskis, P.M., Kirk & Clark, D.M.
(1989) Cognitive Behaviour Therapy for Psychiatric
Problems: A practical Guide. Oxford: Oxford Uni-
versity Press.
Jacobson, E. (1978). You must relax: Practical met-
hods for reducing the tensions of modern living (5.
útgáfa). New York: McGraw - Hill Book Company.
Jóhanna S. Sigurðardóttir: Slökun I sjúkraþjálfun. B.S.
verkefni, Háskóli Islands, júnl 1987.
Linden, W. (1990). Autogenic training: A dinical
guide. New York: The Guilford Press.
Mind and body, Newsweek, 4. okt. 2004, 49-62.
Payne, R.A. (1995) Relaxation Techniques: A Practical
Handbook for the Health Care Professional. Ed-
inbugh: Churchill Livingstone.
Scultz, J. H. (1968). Hvíldarþjálfun (Yngvi Jóhanns-
son, þýddi). Reykjavlk: (safoldarprentsmiðja.
Öst, L. G. (1992). Tillampad avslappning: Manual till
en beteendeterapeutisk coping - teknik, Stokk-
hólmur: Lars-Göran Öst.
Grein eftir dr. Eirík Örn Arnarson for-
stöðusálfræðing á Landspítala - háskóla-
sjúkrahúsi og dósent (sálfræði við lækna-
deild Háskóla (slands. Hann hefur skrifað
margar greinar í Heilbrigðismál.
HEILBRIGÐISMAL 1/2007 27