Fróðskaparrit - 01.01.2008, Qupperneq 66

64
SKIFTISMÆLI í FØROYSKUM?
rations for this article, a 'mini research' has been
conducted during the summer of 2008 amongst 12
informants, selected randomly amongst the 118
mentioned above, with respect to their attitude to
Danicisms in the Faroese language.
It is the sincere hope and aspiration of the author
that this initial discussion of a possible diglossic
situation in Faroese may kick off a fruitful and clarifying
debate in the Faroese research community.
1.0 INNCANGUR
Undir kanningum í 2005 undan master-rit-
gerð (Pauladóttir, 2006), varð eg fleiri ferðir
varugvið, hvussu tey ymisku heimildarfólkini
nýttu tað føroyska málið hvør á sín hátt.
Taluhættir skiftu frá tí, vit kunnu rópa eitt
tillagað mál, tætt upp at skrivligum føroysk-
um, og heilt til eitt evstamark, ið næstan
Ijóðaði sum danskt /skandinaviskt, bert við
føroyskum bendingum. Lítla yvirlitið hjá
Helge Sandøy um teir fýra stílhættirnar í før-
oyskum tyktist sera sanngildugt eins og
uppáhald hansara um, at støðan "antagelig
er enda mer komplisert enn dette" (Sandøy
et al., 2003:106).
Hetta hevur vakt áhugan og forvitnið
eftir at vita meir um munin millum 'føroyskt
standardfrábrigdi' og 'dagligt frábrigdi' (sí
2.1.1 fyri greiningav málfrøðiligum heitum).
Av tí, at evnið lá uttan fyri karmarnar fyri rit-
gerðina, mátti tað bíða tá. Tí hevur hugsanin
við hesi grein verið at royna at geva íkast til at
lýsa fjarstøðuna millum dagliga málið og tað
málið, fólk velja sær, tá umstøðurnar krevja
'tillagað mál’.
Við at lurta umaftur og afturumaftur
eftir upptøkunum av 118 samrøðum til ta
fyrrnevndu ritgerðina, varnaðust oyrini á ein
nýggjan hátt við frábrigdið, ið verður tosað
kring okkum, antin tað nú var umborð á eini
ferju, í bussinum, ella heima hjá familju og
frændum. Tað, at eg veruliga gav tosinum
gætur, gav mær varhugan av, at tillagaða má-
lið, ið liggur nær skriftmálinum og verður so
at siga ikki nýtt í dagliga tosinum, er helst ikki
eitt mál, ið tey flestu hava skil á. í hvussu er
ikki uttan eina ávísa fyrireiking. Hetta hevur
við sær, at tillagað mál heldur ikki fellir natúr-
ligt at velja sær í eini samrøðu uttan fyri-
reikingar. Av tí sama skal her verða lagt aftur-
at, at um føroyskt tyktist finnast í hami, ið
líktist øllum frá nútíðar skrivligum føroysk-
um og til eitt, ið líktisk næstan donskum/
skandinaviskum máli, so var kortini so, at
hetta tillagaða málið hevði bert verið at
hoyrt nýtt av heilt fáum einstaklingum. Tí
kann tillagaða málið heldur ikki skrásetast
sum vanligt hjá nøkrum av teimum 118
heimildarfólkunum. Meir nágreiniliga: so fá
sum fýra fólk - øll av kallkyni úr ymiskum
bólkum - komu mær fyri sum nakað heilt
fyri seg sjálv, við at hava sjáldsama gott skil á
máli, vit helst vildu rópt rótføroyskt.
Uttan nágreiniliga greining havi eg
stundum hugsað, at ein einføld uppbýting av
málnýtslu í føroyska málsamfelagnum man
vera so, at eldra fólkið kann hugsast at tala
eitt ‘danskt-føroyskt' við øllum teimum van-
ligu 'óføroysku' tøkuorðunum. Hin vegin
kann væntast, at hitt yngra ættarliðið er
ávirkað av skúlagongd og undirvísing í før-
oyskum áføroyskum, og tí kundi væntast, at
tey tosa eitt mál, ið liggur nærri at skrivliga
málinum, báði í bending, orðalagslæru og
orðatilfeingi. Tað skuldi vísa seg, at so einføld
er støðan als ikki.
1.1 Høvuðsspurningar í greinini
Lurtað hevur verið umaftur eftir samrøðun-