Fróðskaparrit - 01.01.2008, Síða 95

Fróðskaparrit - 01.01.2008, Síða 95
DICLOSSIA IN FAROESE? 93 grein frá 1971. Hin vegin, eins og lýst verður undir 4.2 omanfyri, tykist eyðsæð fyri før- oyskt, at støðan við dagliga frábrigdinum, ið er opið fyri tøkuorðum og hugtøkum úr grannamálunum, meðan standardfrábrigdið er meir opið fyri nýggjyrðum og við girðing fyri tøkuorðum, fer at gera sítt til, at fjar- støðan millum frábrigdini fer at gerast størri. Fyri at kunna siga meir um, hvussu langt dagliga frábrigdið, við fjaldum virði, liggur frá standardfrábrigdinum, er neyðugt at gera størri kanningar, har teknað verður niður úr báði munnligari og skrivligari málnýtslu úr ymiskum høpum. Av hesum kunnu so sam- anberingar gerast við t.d. kanningarnar úr Nárpes-málinum og úr týskttalandi part- inum av Sveis, settar inn í talvur sum víst om- anfyri. 5.0 SAMANDRÁTTUROC NIÐURSTØÐA I greinini hevur verið roynt at greina føroysku málstøðuna eftir heildarreglunum hjá Fergu- son um skiftismæli sum ástøði. Lítil kanning við 12 heimildarfólkum, ið var gjørd í sam- band við hesa grein vísir, at samsvarandi við mynd, ið varð skapt av 118 heimildarfólkum til master-ritgerð hjá undirritaðu (ið vakti áhugan fyri skiftismæli), tykist pinkukanning- in at hava í sær lítlan iva um, at tey, sum tosa føroyskt eru væl tilvitað um, at móðurmálið er at finna í (minst) tveimum frábrigdum, t.v.s eitt H og eitt L-frábrigdi. Svar, ið heimildarfólkini geva, vísa, at annað frábrigdið av føroyska málinum hevur í sær orð og hugtøk, ið eru at finna í hjálagda orðalista við 319 danismum. Heimildarfólkini fingu listan tilsendan saman við spurnar- blaði. Afturat tílíkum orðatilfeingi finna vit eisini í dagliga frábrigdinum bendingar- mynstur, ið ikki eru góðtikin í standardfrá- brigdinum. Heimildarfólkini hava víst seg at vera tilvitað um, at tey í dagliga frábrigdinum nýta hetta slag av máli við 'óføroyska' orða- tilfeinginum og formum, ið ikki verða góð- tiknir í standardfrábrigdinum. Eisini eru heimildarfólkini avgjørd um, at mál, ið hevur í sær danismur er ikki 'gott mál'. Afturat hes- um vísa svarini frá heimildarfólkunum, at við síðuna av hesum dagliga L-frábrigdinum finna vit H-frábrigdið, sum tey siga seg leggja dent á undir serligum umstøðum. Skilmark- ing teirra av umstøðum, ið krevja nýtslu av nevnda H-frábrigdi er í stóran mun samsvar- andi við lýsingarnar hjá Ferguson úr teimum fýra 'fyrimyndarligu' málum hansara fyri skiftismæli. Um grundarlag er fyri at umrøða før- oyska málsamfelagið sum samfelag við skift- ismæli, kann lítið sigast um eftir so knappa kanning. Kortini tykist rætt at siga, at fjar- støðan millum føroyska standardfrábrigdið og dagliga frábrigdið er so týðilig, at tey, sum tosa føroyskt, sjálv eru tilvitað um, at móð- urmálið er at finna í tveimum frábrigdum; eitt fyri dagliga lívið og eitt annað, ið verður nýtt undir meira hátíðarligum umstøðum - sambært heimildarfólkunum sjálvum; í miðl- unum, tjóðarligum høpi, røðum, fyrilestrum, skúlanum, barnabløðum og málinum hjá tí almenna. Tey, sum tosa føroyskt, nevna kort- ini ikki frábrigdini sum ávikavíst L og H, men merkiseðlar teirra eru ávikavíst 'vánaligt mál' og 'gott mál’ ella 'gott føroyskt’. Eitt, ið tykist hava alstóran týdning er tá tað snýr seg um komandi ættarliðið og mál, og er niðurstøð- an, at sambært heimildarfólkunum eiga børnini at læra 'rætt mál’. Hesi seinastu punktini kunnu sigast at vera fullkomiliga samsvarandi við tað, ið Ferguson hevur
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200

x

Fróðskaparrit

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.