Samtíðin - 01.03.1951, Blaðsíða 10

6
SAMTÍÐIN
aí' innfluttum vörum okkar, mund-
um við verða háðari dollaranum en
pundinu og lenda þar með á dollara-
svæðinu.
Fyrst margár þjóðir eru þannig
háðar einhverju ákveðnu myntsvæði,
er ekki nema eðlilegt, þótt spurt sé:
Hvað ætti þá að vera því til fyrir-
stöðu, að allar þessar þjóðir hefðu
sömu myntina, og hvers vegna hefur
hver þjóð sina eigin mynt, sem hún
er í vandræðum með og fullnægir
ekki þörfum hennar nema að litlu
leyti?
Stórþjóðirnar, sem búa við höfuð-
myntir hinna fyrrnefndu fjármála-
svæða, hafa líka komið auga á þá
erfiðleika, sem hinar smærri þjóðir
eiga við að húa. Þess vegna hafa
verið kallaðar saman ráðstefnur til
þess að ræða þessi erfiðleikamál. Má
í því sámbandi fyrst geta ráðstefnu
þeirrar, sem kennd er við Bretton
Wood í Bandaríkjunum og haldin
var i júlímánuði 1944. Að ráðstefnu
þessari stóðu 45 þjóðir, og margir
gerðu sér miklar vonir um góðan
árangur af henni, en þeir, sem gerðu
sér mestar vonirnar, urðu þar fyrir
sárustu vonhrigðunum. A Bretton
Wood ráðstefnunni var samþvkkt að
stofna alþjóðabanka og gjaldeyris-
jöfnunarsjóð. Framlag Islands til
hvors tveggja þessa fyrirtækis ótti
að vera 1 milljón dollara, að mestu
í gulli eða gullgildum gjaldeyri, að
mig minnir. Tvær tillögur koniu
þarna fram, önnur frá Bandaríkja-
mönnum um alþjóða-gengisfesting-
arsjóð, hin frá Bretum um gjald-
eyrisjöfnunarsjóð. Til þess að ná
samkomulagi um þessi mál voru til-
nefndir sérfræðingar frá 30 þjóðum.
Eftir mikil heilabrot og vangaveltur
varð samkomulag um gjaldeyi’isjöfn-
unai’sjóðinn. Aði’ar niðui’stöður ráð-
stefnunnar voru sem hér segir:
1. Að stuðla að alþjóðasamvinnu
i peningaviðskiptum.
2. Að efla milliríkjaverzlun, auka
atvinnu og ti’yggja launakjör.
3. Að vinna að gengisfestingu og
koma í veg fyrir óheilhi’igða
saixxkeppni.
4. Að koma á peningagreiðslum
þjóða á milli og di’aga úr höft-
um, er spilla alþjóðaviðskipt-
um.
5. Að veita bráðabirgðalán til að
jafna gi’eiðsluhalla og tryggja
gi’eiðslujöfnuð til frambúðar.
Þetta voru óneitanlega fögur fyrir-
heit, en sú hefur þó oi’ðið raunin á,
að í flestunx þeim löndum, er að ráð-
stefnunni stóðu, hafa aldrei verið
meiri verzlunarhöft og ófrelsi en ein-
mi'tt á þeim árum, sem liðin eru,
síðan lixin var haldin.
Eitt af því, sem ákveðið var á
B. W. ráðstefnunni, vai’, að þjóðir
þær, senx að henni stóðxi, mættu ekki
breyta gengi peninga sinna nema um
10% án leyfis. Síðan haninn galaði
í Bi’etton Wood, höfum við Islend-
ingar þó afneitað peningum okkar
tvisvár, svo að ekki vix-ðist það vera
neinum sérstökum örðugleikum
bundið að fá leyfi til að eyðileggja
nxyntir þátttökuríkjanna.
Það, sem mér þótti undarlegast við
þessa í’áðstefnu, var, að aldrei skyldi
vei’a á jxað nxinnzt, að þær þjóðir,
er að henni stóðu, skyldu hafa saixia
gjaldeyi’inn og að tx’yggingin fyrir