Fréttablaðið - 24.07.2010, Blaðsíða 18

18 24. júlí 2010 LAUGARDAGUR
F
yrstu skrif í íslenskum dagblöðum um pitsu
má finna í Fálkanum árið 1951 þar sem
blaðamaður skrifar ferðagrein um Róm.
Þar segir hann að sums staðar í Róm rekist
maður á staði, sem heita pizzeria og fram-
reiði mat sem nefnist pizza. „En það er eins
konar svellþykk pönnukaka, með ansjósum, olívum,
rifnum osti og tómötum.“
Smjör og egg í pitsudeigið
Tveimur árum síðar gefur frú ein í bæ uppskrift að
eftirlætisrétti eiginmannsins, pitsu, í Lesbók Morgun-
blaðsins, en þau hjón höfðu ferðast mikið, meðal ann-
ars til Ítalíu. Deigið í pitsu þessari frá 1962 er hnoðað
saman úr smjörlíki, eggjarauðu, hveiti, vatni og salti
og sett í kringlótt grunnt form. Ofan á var svo sett
ostur og pipar. „Best er að hafa antinori-rauðvín með,
enda ítalskt,“ bætti frúin við.
Árið 1960 hafði Naustið hins vegar boðið gestum
upp á ítalskan matseðil eitt kvöld í tilefni Ítalíukynn-
ingar og var „pizza“ þar meðal annars á matseðlinum.
Meðan gestir gæddu sér á pitsunni fór Svavar Gests
með gamanmál og sögur.
Mikilvægt fyrir ferðamenn
Fyrsta pitsuuppskriftin sem líkist þeim uppskriftum
sem gerðar eru í dag birtist í Fálkanum árið 1964 og
er fólk hvatt til að nota hvaða afganga sem eru til ofan
á deigið þótt upprunalegi rétturinn sé „búinn til með
ansjósum“. „Tómatar eða tómatkraftur verður bara
að vera undir og rifinn ostur ofan á, ef rétturinn á að
bera nafn sitt með réttu.“
Eitt veitingahús var farið að bjóða upp á ítalskar
pitsur árið 1970. Smárakaffi, sem var á Laugavegi
178, við sjónvarpshúsið, auglýsir nýja sérrétti, ítalsk-
ar pitsur, með mörgum fyllingum. Matreiðslumað-
urinn, Eggert Eggertsson, sagði í blaðaviðtali það ár
að opnun pitsustaðar væri mikilvæg til að geta boðið
erlendum ferðamönnum upp á alþjóðlega matreiðslu.
Hann bætti við að flestum þætti pitsa góð, en sjálfsagt
yrðu menn að venjast henni.
Pitsur og hreindýrasteikur
Fleiri staðir sem bjóða upp á pitsur fara að dúkka upp
og áleggið er gjarnan skinka og spergill. Halti haninn
er opnaður þar sem Smárakaffi var til húsa og býður
upp á pitsur og hreindýrasteikur í senn. Lauga-ás fer
að hafa pitsur á matseðlinum og árið 1979 er Hornið
opnað, fyrsti veitingastaðurinn sem sérstaklega gerir
út á pitsur og ítalska matargerð, sem enn er starfrækt-
ur í dag. Margir muna einnig eftir Sælkeranum í Aust-
urstræti sem þótti bjóða upp á ljómandi góðar pitsur.
Ola-partý-pizzur
Árið 1980 var Pizzahúsið opnað á Grensásvegi, en
staðurinn var með þeim vinsælustu á Íslandi í mörg
ár og frumkvöðull á sínu sviði. Árið 1982 var hægt að
taka pitsu með sér heim með því að hringja á undan
sér og panta, sem þótti þá mikil nýlunda. Þá voru
gjarnan myndlistarsýningar á Pizzahúsinu svo fólk
gat setið og borðað pitsur og horft á málverk. Eigandi
Pizzahússins, Ólafur Þór Jónsson, hafði þegar hann
opnaði staðinn búið til svonefndar Ola-partý-pizzur í
þrjú ár áður, sem seldar höfðu verið í kjörbúðum og
notið mikilla vinsælda.
Skyndiþjónusta árið 1986
Heimsending á pitsum, eða „Skyndiþjónusta“ eins og
þjónustan var kölluð í upphafi, hófst svo árið 1986, hjá
til að mynda Pizzahúsinu og Eldsmiðjunni sem var
opnuð það ár. Sama ár var pitsastaðurinn Jón Bakan
opnaður sem lagði fyrst og fremst áherslu á heim-
sendingu í pitsum og nutu Jón Bakan-pitsurnar mik-
illa vinsælda næstu árin. Það ár var greinilegt að pits-
an hafði rutt sér til rúms á Íslandi og nærri tuttugu
veitingastaðir á Íslandi voru með pitsuofn. Má þar
nefna Sælkerann í Austurstræti, Biggabar í Tryggva-
götu, Ítalíu á Laugavegi og Pizza Hut sem þá hafði
opnað stað á Suðurlandsbraut. Talað var um „farald-
ur“ í opnun pitsustaða í Viðskiptablaðinu það ár.
Sendlum gert erfitt fyrir
Árið 1993 urðu læti á pitsumarkaðinum þegar amer-
íska pitsukeðjan Dominos opnaði pitsustað á Grensás-
vegi, ská á móti þar sem Pizzahúsið stóð. Dominos
lofaði viðskiptavinum því að fá pitsuna ókeypis ef
sendlarnir væru meira en 30 mínútur á leiðinni.
Pizzahúsið lofaði því sama. Sögur bárust af hraðakstri
og svo óprúttnum viðskiptavinum sem reyndu að
koma í veg fyrir að pitsan næði á áfangastað á tilsett-
um tíma. Þannig birtist frétt um það í Alþýðublaðinu
að maður hefði komið upp vegatálma, stærðar búkku,
við enda götunnar sem hann bjó í. Tilraunin tókst þó
ekki og pitsan náði í höfn áður en þrjátíu mínútur voru
liðnar. Í dag eru pitsustaðir eða veitingastaðir sem
hafa pitsur á matseðli sínum nærri hundrað.
Pitsurnar sem vöndust svo vel
Árið 1960 hélt Naustið kynningu á Ítalíu og bauð gestum að bragða á pitsu eitt kvöld. Tveimur árum síðar birtist fyrsta pitsuupp-
skriftin í dagblöðum, gerlaus, og minnti meira á smjördeig. Júlía Margrét Alexandersdóttir fór aftur til pitsufortíðar.
SÆLKERINN Í AUSTURSTRÆTI Veitingastaðurinn Sælkerinn
var staðsettur í Austurstræti og voru pítsurnar á staðnum afar
vinsælar.
PITSUDEIGI SVEIFLAÐ ÁRIÐ 1981 Pitsukokkur á Pizzahúsinu á Grensásvegi sýnir listir sínar árið 1981. MYNDIR/LJÓSMYNDASAFN REYKJAVÍKUR
PIZZA HUT 1988 Ameríska
pitsu keðjan var opnuð þetta
ár og fimm árum síðar var
skrifað í Alþýðublaðið: „Senn
líður að því að menn vita ekki
almennilega hvort borgin
(Reykjavík) er íslensk eða
amerísk. Bílar aka um borgina
á miklum hraða með Dómín-
ós-pizzur og nú er McDonalds
að opna hamborgarastað
með al-amerískum skiltum.“
„ASCO“-PITSA ÁRIÐ 1983 Með
fyrstu pitsunum sem Íslendingar
kynntust voru plastinnpakkaðar
pitsur sem kaupa mátti í kjör-
búðum.