Fréttablaðið - 26.08.2010, Qupperneq 20

20 26. ágúst 2010 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Það er mér bæði ljúft og skylt að svara áskorun Ásmundar Einars Daðasonar
alþingismanns, um svar vegna ummæla
Stefan Fule, stækkunarstjóra ESB um var-
anlegar sérlausnir fyrir einstök aðildarlönd
Evrópusambandsins.
Ekki veit ég hvort Ásmundur hefur
tekið þátt í samningaviðræðum af ein-
hverju tagi en það er lykilatriði í öllum
slíkum viðræðum, ef maður ætlar að ná
árangri, að sýna ekki öll spilin í upphafi.
Stefan Fule er embættismaður og hans
skylda er að verja hagsmuni ESB. Það
gerir hann ekki með því að lýsa því yfir
fyrirfram að eitthvert aðildarland fái
sérsamninga. Þá væri hann að bregðast
skyldu sinni. Öll lönd hafa hins vegar
samið um sérlausnir og fengið lausn á
þeim málum þar sem miklir þjóðhagsleg-
ir hagsmunir eru í húfi.
Það er skemmtileg tilviljun að sama
dag og Ásmundur birti áskorun sína í
Fréttablaðinu þá skrifaði Sema Erla Serd-
ar, formaður ungra Evrópusinna, grein
í sama blað og svaraði í raun mörgu af
því sem Ásmundur velti upp í grein sinni.
Þar fjallar hún um aðlögunarfresti, tíma-
bundnar undanþágur og varanlegar sér-
lausnir. Ég hvet því ég Ásmund Daða og
aðra til að lesa þessa grein Semu Erlu.
Það er skrýtin árátta margra Nei-sinna
á Íslandi að klifa í sífellu á því að það sé
ekki til neitt sem heiti samningaviðræður.
Ef það væri raunin þá myndi Evrópusam-
bandið senda öllum nýjum aðildarlöndum
lög og reglur sambandsins og segja.
„Þetta er það sem við bjóðum upp á, take
it or leave it!“
Þannig ganga kaupin hins vegar ekki
fyrir sig á eyrinni.
Malta fékk til dæmis yfir sjötíu aðlög-
unarfresti og undanþágur frá reglum
ESB, Svíar og Finnar fengu lausn fyrir
heimsskautabúskap sinn, og danska sér-
ákvæðið um kaup erlendra ríkisborgara
á sumarbústaðalandi á Jótlandi lifir góðu
lífi eftir 35 ár. Staðreyndin er einnig sú
að aðildarsamningar einstakra landa hafa
meira vægi en stofnsáttmálar ESB. Evr-
ópusambandið getur því ekki einhliða
gengið gegn rétti einstakra ríkja. Þess
vegna tek ég undir orð Semu Erlu og hvet
Ásmund Einar og aðra til að sameinast
um að semja sem best um okkar þjóðar-
hagsmuni. Það verður síðan íslensku þjóð-
arinnar að meta hvort okkur hafi tekist að
ná góðum samningi við Evrópusamband-
ið eður ei.
Að sýna ekki öll spilin
Evrópumál
Andrés
Pétursson
formaður Evrópu-
samtakanna
Xerodent 28,6 mg/0,25 mg munnsogstöflur.
Notkunarsvið og skömmtun: Hver tafla inniheldur eplasýru 28,6 mg og natríumflúoríð samsvarandi 0,25
mg af flúor. Xerodent er lyf til varnar tannskemmdum notað við meðhöndlun einkenna vegna munnþurrks
og fyrirbyggjandi við tannskemmdum hjá sjúklingum með munnþurrk.
Skammtastærðir fyrir fullorðna: 1 tafla eftir þörfum, venjulega 6 sinnum á dag. Við mikinn munnþurrk má
auka skammtinn í 12 töflur á dag í takmarkaðan tíma. Töfluna á að láta bráðna hægt í munni. Dreifa skal
skammtinum jafnt yfir daginn.
Varúðarreglur: Þeir sem hafa ofnæmi fyrir virku efnunum eða einhverju hjálparefnanna ættu ekki að nota
Xerodent. Við meðhöndlun með Xerodent skal forðast að nota önnur lyf sem innihalda flúor. Xerodent má
ekki nota á landsvæðum þar sem flúorinnihald drykkjarvatns er hátt. Vegna þess að Xerodent inniheldur
xylitól getur það haft hægðalosandi verkun.
Meðganga/brjóstagjöf: Engin þekkt áhætta við notkun á meðgöngu. Natríumflúoríð skilst ekki út í
brjóstamjólk. Lesið vandlega leiðbeiningar sem fylgja lyfinu. Geymið þar sem börn hvorki ná til né sjá.
Markaðsleyfishafi: Actavis Group hf. 29. nóvember 2007.
Þreföld virkni Xerodents
Eplasýra – örvar munnvatnsframleiðslu
Flúor – ver tennurnar gegn skemmdum
Xylitol – hemur bakteríuvöxt í munni
Xerodent
Við munnþurrki
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/S
ÍA
/
A
C
TA
V
IS
9
0
9
0
1
1

Myndin af Ólafi
Hún hefur vakið verðskuldaða athygli,
ljósmynd Gunnars V. Andréssonar af
Karli Sigurbjörnssyni og Geir Waage,
þar sem þeir standa hvor sínu megin
við flennistórt málverk af Ólafi
Skúlasyni sem hangir uppi á vegg á
Biskupsstofu. Margir hafa orðið til að
spyrja hvort eðlilegt sé að á skrifstofu
stofnunar sem kennir sig við kærleik
gefi að líta slíkan minnisvarða um
mann sem meira að segja biskup
sjálfur hefur nú eftir dúk og disk
viðurkennt að hafi vafalaust gerst
sekur um kynferðisbrot gegn
minni máttar – eigin börnum
og konum sem til hans leit-
uðu eftir aðstoð.
Holl áminning
Við því er einungis til eitt svar:
Auðvitað er það ekki eðlilegt. Og ef
marka má sljó viðbrögð kirkjunnar
síðustu vikur er ólíklegt að nokkrum
hafi einu sinni komið til hugar að
læsa myndina inni í myrkvaðri hirslu,
úr því að of seint er orðið að fara
þannig að með fyrirmyndina. Svo
er hitt; að kannski hefur
biskup bara gott af því
að horfast í augu við
forvera sinn á gangin-
um á hverjum degi
og minnast
þess hvað
miður fór.
Nóg að gera
Á örlagatímum sem þessum – þegar
landinn býr við mikla óvissu um það
hvort tugmilljóna króna húsnæðislán
hans standast lög, fólk er borið út af
heimilum sínum og svipt ökutækj-
um og allra færa er sætt til að láta
gengis-styrkingu krónunnar ekki skila
sér í hagsbótum fyrir almenning, svo
dæmi séu nefnd – er gott að til sé
stofnun á borð við Neytendastofu.
Verkefnin eru ærin og starfsmenn
þar hafa líka nóg fyrir stafni. Nú
síðast fóru þeir í heilmikinn leiðangur
um borgina til að kanna hvort
verðmerkingar á söfnum væru
í lagi. Sem þær eru. Og þá
vitum við það. G
ífurlegur fjárhagsvandi Orkuveitu Reykjavíkur hefur
mikið verið til umfjöllunar að undanförnu. Fyrirtækið
skuldar 240 milljarða króna og afborganir á næstu
árum verða tugir milljarða.
Mikið hefur verið fjallað um hvernig fást á við
vanda Orkuveitunnar. Það verður annars vegar gert með niður-
skurði í rekstri fyrirtækisins – og virðist þar reyndar af nógu að
taka – og hins vegar með miklum gjaldskrárhækkunum. Stjórnar-
formaðurinn hefur boðað tveggja tölustafa hækkun og margir
gera ráð fyrir að rafmagnið og vatnið hækki um u.þ.b. 20%.
Minni gaumur hefur verið
gefinn að því hvernig skuldirnar
urðu til. Að hluta til er um það
að ræða að Orkuveitan reyndi
að gína yfir of miklu og missti
sjónar á meginhlutverki sínu; að
framleiða rafmagn, heitt og kalt
vatn og selja það almenningi og
fyrirtækjum. Einkum og sér
í lagi í tíð Reykjavíkurlistans lét Orkuveitan sér fátt mannlegt
óviðkomandi, allt frá risarækjueldi til fjarskiptarekstrar upp á
milljarða króna. Allt kostaði það sitt.
Orkuveitan stofnaði jafnframt til mikilla skulda vegna virkjana-
framkvæmda, sem voru þó hluti af hefðbundnu hlutverki fyrir-
tækisins. Það áttu að geta orðið arðbærar framkvæmdir. Fyrir
þeim voru tekin erlend lán, enda verkefnin af þeirri stærðargráðu
að þau urðu hvorki fjármögnuð eingöngu á innlendum fjármagns-
markaði né á íslenzkum vöxtum, sem eru hærri en annars staðar
vegna smæðar og áhættu gjaldmiðilsins.
Hrun gjaldmiðilsins er svo einmitt stærsta orsök skuldavanda
Orkuveitunnar. Skuldir fyrirtækisins tvöfölduðust um það bil;
gengistapið á árinu 2008 reiknaðist 93 milljarðar. Þetta er að
sjálfsögðu ekkert einsdæmi. Ótal fyrirtæki og heimili um allt
land eru í sömu sporum, að skuldirnar tvöfölduðust vegna hruns
gjaldmiðilsins. Afleiðingarnar eru hins vegar svo æpandi í tilfelli
Orkuveitunnar vegna stærðar fyrirtækisins og áhrifa á daglegt
líf og fjárhag meirihluta landsmanna.
Enn sér ekki fyrir endann á vanda Orkuveitunnar, sem leiðir
af því að Ísland býr við veikan og í raun ónýtan gjaldmiðil. Á
næstu árum mun fyrirtækið þurfa að endurfjármagna talsvert af
skuldum sínum á alþjóðlegum lánamörkuðum. Það mun reynast
því erfitt nema tekin verði trúverðug skref í þá átt að koma hér á
stöðugleika í gjaldmiðilsmálum, sem gerist tæplega nema tekin
verði upp ný mynt. Þetta á að sjálfsögðu við um fleiri fyrirtæki
en Orkuveituna.
Hrun krónunnar hefur valdið hruni í lífskjörum almennings.
Verðbólgan hefur aukizt, allur innflutningur er dýrari og kaup-
mátturinn hefur rýrnað. Skuldabyrði allra hefur þyngzt vegna
krónuhrunsins, hvort sem fólk er með verðtryggð lán eða gengis-
tryggð. Nú bætast við hækkanir á rafmagns-, vatns- og húshitunar-
kostnaði, allt í boði þeirra sem hafa talið og telja enn íslenzku
krónuna vera frábæran gjaldmiðil.
Hver er stærsta orsök skuldavanda
Orkuveitu Reykjavíkur?
Krónan hækkar
heita vatnið
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN