19. júní - 19.06.1955, Blaðsíða 16

náms- og embættisrétt kvenna. En frv. þetta varð
að lögum á þessu þingi, að miklu leyti fyrir at-
beina H. H.
Hann kemst svo að orði: — Ég ætla mér ekki að
halda neina kvenfrelsisræðu eða kvenréttindafyr-
irlestur til rökstuðnings frumvarpi þessu. Kven-
réttindamálinu er nú sem betur fer svo komið vor
á meðal, að þeir munu fáir hér á þingi, sem treysti
sér til að verja þau ákvæði gildandi laga, að konur
geti ekki fengið námsstyrk af opintreru fé, og að
þær hafi ekki rétt til embætta, þó að þær hafi styrk-
laust lokið prófi. Þetta stendur í tilskipuninni 4.
desember 1886, sem veitti konum rétt til að ganga
undir próf lærða skólans, læknaskólans og að
nokkru leyti prestaskólans, og þótti þá mikil rétt-
arbót. Nú hljóta allir að kannast við, aðþetta er að-
eins hálfgert verk, sem tími er kominn til að ljúka
við. Þeir, sem eru því hlynntir að veita konum öll
stjórnmálaleg réttindi — og þeir vona ég að séu
margir hér í deildinni — hljóta að veita jressu frum-
varpi stuðning, Jrví að það er nriklu varhugaverð-
ara að hleypa öllu kvenfólki í einu í kjósendatölu
undirbúningslaust, án tillits til manngildis, Jrekk-
ingar ogáliuga, heldur en að veita Jressum konum,
sem lokið hafa nánri því, senr útheimtist til emb-
ætta, jafnrétti við karlmenn til þess að færa sér
nám sitt og þekkingu í nyt, nreð sömu skyldunr og
skilmálum.
Ég get ekki séð, að nein liætta geti staðið af því,
Jrað er ekki bannað í núgildandi lögum að kven-
fólkið vinni alla stritvinnu eins og karlmenn, og
margur kvenmaðurinn gerir Jrað einnig, en samt
sem áður fæst Jró kvenfólkið aðallega við kvenleg
störf, og eins mundi fara, þótt þetta l'rv. yrði sam-
Jrykkt. Það yrði aðeins einstaka kvenmaður, sem
notaði sér rétt þann, er það lreimilar, en allur Jrorri
kvenna mundi ganga sömu leið sem hingað til.
Náttúran segir til sín.
Ekki get ég lieldur séð, að Jrað sé gild mótbára
móti frv., Jrótt konur geti ekki jafnvel stundað öll
embætti sem karlmenn, Jrví að væntanlega finna
konurnar það sjálfar, Iivað jreim er megnugt og
sækjast ekki eftir störfum, sem Jrær líkamskrafta
vegna ekki geta rækt, enda getur þá veitingarvald-
ið gripið í taumana.
Og það væri allsendis rangt að neita Jreim um
námsstyrk fyrir Jrá sök, að þær mundu ekki jafn-
mikið og karlmenn nota lærdómspróf sín til emb-
ætta, því að sjálf menntunin er til blessunar og get-
ur komið að notum við margt annað en embættis-
störf. Ég vona Jrví að frumv. fái góðan byr og verði
að lögum, er sem flestir mættu gott af hljóta. í öllu
falli er Jrað víst, að Jressi lög mundu gera gagn með
Jrví að draga úr óánægju kvenna út af réttarstöðu
Jreirra í Jrjóðfélaginu og þannig gera þjóðfélags-
lífið ánægjulegra og betra —.“
Takið eftir Jrví, að hér talar maður, sem er
hlynntur jalnréttishugsjóninni, tilsamþingsmanna
sinna, sem margir höfðu lítinn skilning á því, að
konur væru ranglæti lreittar með því að neita
Jreim um námsstyrk og rétt til embætta, og Jrað er
kannske Jress vegna, sem hann slær varnaglann
með, að veitingavaldið geti tekið í taumana.
En jró að við séum Jreim mönnum, er settu þessi
lög, Jrakklátar, Jrá væri þó lagfæring á launamisrétt-
inu langtum Jrýðingarmeiri. jrví að eins og Hannes
Hafstein sagði: „Náttúran segir til sín“, og alveg
ótrúlega fáar konur hafa til Jressa notfært sér þau
réttindi, sem lögin færðu Jreim. Og gamalt rang-
læti, sem kveðið hefir verið niður, er mörgum
augljósara en það, sem maður býr við í svipinn.
En Jró, Jrrátt f'yrir allt, finnst mér að við höfum
að mörgu leyti „gengið til góðs, götuna fram eftir
veg“ í Jressi 41 ár, sem liðin eru síðan ræðan var
flutt.
í fyrravetur var mikið um Jrað rætt í sænskum
lrlöðum, livað lægi því til grundvallar, að áhrif
kvenna í Jrjóðfélaginu væru svo til engin. Þær sam-
löguðu sig því — með góðu eða illu — eins og það
nú einu sinni er. En Jrjóðfélagið færi sér ósköp
hægt með að samlaga sig lífi og starfi kvennanna.
Að lokum komust menn að Jreirri niðurstöðu, að
lítil raunveruleg vitneskja væri fyrir hendi um
óskir og erfiðleika kvenna í hinum mismunandi
flokkum.
Það væri að vísu augljóst, að eriðir og þjóðfé-
lagsleg aðstaða hafa mikil áhrif, en hver er ástæð-
an fyrir Jrví að konurnar eru eins og settar skör
lægra en karlar í þjóðfélaginu? Ályktanir af þess-
nm umræðnm urðu þær, að mál Jretta Jryrfti að
rannsaka vísindalega. Og nú hafa sænsku kvenfé-
lögin safnað stórfé — 50.000,00 sænskra króna —
í þessu skyni. Ætlunin er, að þessi rannsókn fari
fram á næstu 5 árum og fjárveitingin ekki bundin
við Svíþjóð. Sjóðurinn ber nafn rithöfundarins
Elin Wágner, en hún varð fyrst til að benda á það,
að þróunarsaga Jrjóðanna sleppir alveg að geta uffl
konur, og Jretta, að konurnar eru líkt og galdraðai
burtu úr sögunni, leggi á þær farg, sem svo aftur
hafi sín áhrif á söguna.
2
19. JÚNÍ