19. júní - 19.06.1955, Blaðsíða 37

sem vísitalan hækkar. Meðan launajaínrétti er
ekki náð, verður að taka meira tillit til þessa í
kröfunum um grunnkaupshækkanir.
Hafa vinnuskilyrði ekki breyzt mikið frá pvi
sem áður var?
Jú, breytingin er mikil frá því ég byrjaði að
vinna \’ið fisk, þar til hraðfrystihúsið hér tók til
starfa, enda þótt kalt sé í vinnusalnum í frostum.
Fram til ársins 1927 var fiskur þveginn úti undir
berum himni. Byrjað var að þvo fisk fyrir sumar-
mál. Þá var oft frosið á rennunum, er komið var til
vinnu kl. 6 á morgnana. Eitt ár var útbúið þaklaust
strigabyrgi fyrir fiskþvottinn. En eftir það var far-
ið að vinna í útihúsum.
Hefir verið nceg vinna fyrir konur?
Útivinna kvenna hefir sjaldan eða aldrei gefið
nægilegar árstekjur fyrir einhleypar stúlkur, en
fyrir giftar konur var vinnan þýðingarmikil, þeg-
ar atvinnuleysi karlmanna var mest, en það var
mjög tilfinnanlegt á kreppuárunum. Það var á
þeim árum, sem ,,Gróa á Leiti“ kom lygasögunum
um útsæðiskartöfluát Eskfirðiriga af stað.
Hefirðu aldrei orðið þess vör, að þeir, setn hafa
andúð á auknum réttindum kvenna, amist við
vinnu verkakvenna?
Nei, það hefir víst aldrei verið amast við því, að
fátœkar konur vinni utan lieimilis, miklu frekar
talið sjáll'sagt að þær gerðu það til þess að bæta rýr-
ar tekjur eiginmannsins. Það hefir ekki þótt skipta
máli, þótt börn þeirra færu á mis við návist og um-
önnun móður sinna, jafnvel 10 stundir á dag.
Hvernig hefir þér fallið útivinnan?
Ef áhyggjur af börnunum og annríkið á heim-
ilinu liefðu ekki verið á öðru leitinu, liefðu úti-
störfin verið mér leikur einn, meðan heilsan var
góð. Og þrátt fyrir það hefir það ávalt verið mér
nokkur upplyfting að vinna utan lieimilis. Það er
oltast líf og fjör á vinnustað, svo að áhyggjurnar
geta gleymzt um stund.
Nú ferað halla undan fceti hjá þér,sem ert kom-
in á sjölugsaldur. Er nú ekki. mikill munur á til-
hugsun verkafóllis til elliáranna, siðan almanna-
tryggingarnar komu til sögunnar?
Almannatryggingarnar eru ágætar, það sem þær
ná, en því miður er það skammt, þegar mest á
reynir. Bótum er dreift urn of, t. d. fjölskyldubót-
um. Það lifir enginn á ellilaununum einurn, því
síður geta tveir lifað á ellilaunum eins manns.
Starfsorka mín er að vísu ekki eins mikil og áður,
en ég gæti efalaust unnið úti í mörg ár ennþá! En
nú er ég algjörlega bundin yfir manninum mín-
um, þar sem hér er hvorki elli- eða hjúkrunarheim-
ili. Það er ekki hægt að skilja sjúkling eftir einan
heima, þegar hann getur enga björg sér veitt. Af
ellilaununum getur enginn lifað, nema hann hafi
einhverja aðra tekjulind, t. d. fæði og húsnæði hjá
börnum eða ættingjum, sem honum reiknazt
ekki til tekna, enda fengi hann þá lítil ellilaun, ef
svo væri gert, því að lágar eru tekjurnar, sem elli-
launaþegar mega hafa.
Annað atriði almannatryggingalaganna get ég
ekki stillt mig um að minnast á. Ég, sem hefi verið
gift frá því að ég var innan við tvítugt, kann því
mjög illa að verða að greiða iðgjald til almanna-
trygginganna sem ógift kona. Maðurinn minn hef-
ir fengið ellilaun frá því lögin gengu í gildi og ver-
ið heilsuveill. Þar sem ég hefi raunverulega gegnt
bæði hlutverki húsmóðurinnar og „fyrirvinnunn-
ar“, finnst mér það harla ósanngjarnt að verða að
greiða iðgjald, sem er mun liærra en hálfur hjóna-
hlutur, þ. e. a. s. meira en helmingur þess, sem
kvcentur karl á að greiða. Úr því að ég liefi alltaf
greitt iðgjald sem ógift kona, mætti ekki minna
\era en að ég fengi ellilaun sem einstaklingur,
þegar þar að kemur, eftir 6 ár. En þá verð ég víst
talin gift kona.
Hvaða lilutskipti biði ykkar lijóna i framtið-
inni, ef elclri sonur ykkar „yfirgcefi föður sinn og
móður sina“, eins og flestir gera og stofnaði sitt
eigið heimili?
Það sama og rnargra annara, sem barist hafa í
bökkum alla ævina og vilja ekki eða geta komist
í hornið til barnanna: Sækja til sveitarinnar um
viðbót við ellilaunin til heimilishalds eða greiðslu
á ellihemili, sem raunar er ekki um að ræða hér á
Eskifirði, þótt þörfin sé brýn. Ellilaunin ná ekki
tilgangi sínum fyrr en þau nægja að minnsta kosti
fyrir dvöl á elliheimili.
Eg kveð og þakka þessari yfirlætislausu konu,
sem gagnkunnugur maður hefir skrifað um: „Allt
líf hennar hefir verið hvíldarlítið stríð fyrir frum-
stæðustu lífsþörfum."
Erna Hjaltalín frá Siglufirði er fyrsta íslenzka konan, sem
lokið hefur flugnámi. Hún hefur uppfyllt <>11 skilyrði sem þarf
til atvinnuflugprófs, en ckki lokið próönu. vegna þess að hún
er ekki viss um, að henni yrði tniað fyrir flugmannsstarfi, af
því að hún er ekki karlmaður. Hún vinnur þvi enn sem fltig-
freyja.