19. júní - 19.06.1955, Page 54

veikjast, er þeir blotna, eins og viskósarayon, og
acetat leysist upp í acetóni.
Vicara er framleitt úr eggjahvítuefnum maís-
korns. Það er sterkt, en nrjög mjúkt og þykir heppi-
legt til hlöndunar með ull.
A l-syntetísk gervivefjarefni.
Al-syntetísku gervivefjarefnin eru nú orðin
nokkuð mörg og fer þeim sífellt fjölgandi. Nylon
er fyrsta al-syntetíska gervivefjarefnið, sem fram-
leitt var. Kom það á markaðinn 1940. Nylonþræð-
ir eru afar sterkir, ákaflega teygjanlegir, taka í sig
lítið vatn og þorna því fljótt. Nylon þolir ekki vel
sól, og það bráðnar undir heitu járni, en brennur
ekki. Garn úr nylontrefjum hnökrar. Nylon þolir
lút, en ekki sýrur. Það er notað í sokka, peysur og
alls konar fataefni.
Orlon er sterkt og mjúkt, létt og lilýtt. Það þolir
mjög vel sól, en bráðnar undir Iieitu járni og
brennur auðveldlega. Orlon er m. a. notað í margs
konar latadúka, karlmannssokka, peysur og þunn
gluggatjaldaefni.
Dacron er afar sterkt, það gefur nyloni ekkert
eftir í þeim sökum, en eins og nylon lmökrar það
og bráðnar undir beitu járni. Flíkur úr dacron-
efnum krumpast sama og ekki og halda vel brot-
um. Dacron er t. d. notað í karlmannssokka 02;
skyrtuefni og auk þess í margs konar fatadúka
aðra.
Acrilan er að efnasamsetningu líkt orloni. Það
er sterkt, mjúkt og hlýtt og þolir vel sól, en bráðnar
undir heitu járni, og má aðeins strjúka það, þegar
þaðer þurrt. Acrilan er notað í fatadúka ogáklæða-
efni.
Dynel er sterkt, létt og ldýtt og sérlega ullar-
kennt. Það brennur ekki, en bráðnar við svo lágt
hitastig, að ekki er óhætt að strjúka dynelefni við
lægsta hita á hitastilltu straujárni. Garn úr dynel-
trefjum hnökrar liins vegar ekki. Dynel er t. d.
notað í værðarvoðir, ýmis konar fataefni, karl-
mannssokka og gluggatjalda- og áklæðaefni.
Sameigiri legir eigin leikar.
Eftir því sem al-syntetískum gervivefjarefnum
fjölgar, veitist mönnum erfiðara að henda á þeini
reiður, og er það skiljanlegt. En þótt þessi efni séu
ólík unr sumt, hafa þau, eins og sjá má af framan-
greindu, marga sameiginlega eiginleika, er greina
þau frá hinum gervivefjarefnunum (þ. e. rayoni,
acetati og vicara) og náttúrlegum vefjarefnum.
Sem dæmi um þetta má nefna, að þau eru flesl
thermoplastic, sem kallað ei, þ. e. við ákveðið
hitastig er hægt að setja þau í varanleg ln'ot, og
elni og flíkur (t. d. peysur og sokkar) halda lögun
sinni, hafi þau verið „hituð“ á réttan hátt við
framleiðslu. Stundum rafmagnast þessi efni, og
getur það valdið töluverðum óþægindum í notk-
un. Mörg þeirra soga í sig lítið vatn, og af þeim
ástæðum þorna þau fljótt, en liins vegar er þetta
stundum ókostur. T. d. þykir mörgum ójDægilegt
að vera í nærfötum úr slíkum efnum í miklum
hitum. Yfirleitt má segja, að erfitt sé að lita al-
syntetísku gervivefjarefnin, og ekki er talið æski-
legt að lita Jiau lieima. En þau eru sterk, hvort
19. j ú n í
40